تحليل ارجحيت الگوهاي درونگرا در معماري ابنيه مسكوني با استناد به ادبيات قرآني

Analyzing the Superiority of Introversive Patterns in the Architectural Designing of Residential Buildings based on Quranic Literature

يكي از مسائل مهم در معماري ابنيه مسكوني، الگوي كالبدي اين نوع ابنيه است كه در يك دسته‌بندي كلي مي‌توان به دو الگوي درونگرا و برونگرا در اين خصوص اشاره نمود. به‌رغم تداوم الگوهاي درونگرا در معماري سنتي ايران، به‌دليل مسائل مختلف فرهنگي، اجتماعي، اقتصادي و غيره، كاربست الگوهاي برونگرا در مسكن معاصر ايراني كاملاً مرسوم شده است و طي دهه‌هاي اخير، امكان استفاده از الگوهاي درونگرا در معماري ابنيه مسكوني كاملاً محدود شده است. طي اين پژوهش با استناد به ادبيات قرآني، مسئله ارجحيت الگوهاي درونگرا بر برونگرا براي كاربست در ابنيه مسكوني پي‌جويي شده است. شالوده نظري اين پژوهش مبتني بر آيه 80 سوره نحل مي‌باشد كه به سَكَن (آرامش) در خانه تصريح كرده است. با پي‌جويي كليد واژه «سَكَن» در ساير آيات قرآن كريم، دو موضوع فرازماني و مشابه ديگر به لحاظ قابليت آرامش‌بخشي در قرآن كشف شد كه عبارت‌اند از: «شب» و «همسر». در اين پژوهش با تطبيق آيات مربوط به اين سه‌گانه (خانه، شب و همسر) با استفاده از روش تحليل محتواي كيفي، از وجه اشتراك اين سه در قابليت آرامش‌بخشي رمزگشايي شده است. طبق تحليل ارائه شده، به جزء موضوع آرامش‌بخشي، تنها وجه اشتراك مورد تصريح براي دو عنوان «شب: ليل» و «همسر: زوج يا زوجه» در ادبيات قرآني، ويژگي پوشانندگي اين دو موضوع است كه در قرآن كريم با واژه «لباس: پوشش» از آن ياد شده است. در نهايت با استناد به اين وجه اشتراك طي روش استدلال منطقي، ارجحيت كاربست الگوهاي درونگرا در ابنيه مسكوني استنتاج شده است.

One of the important issues in the architectural designing of the residential buildings is the contextual pattern of such constructions for which two introversive and extroversive patterns can be pointed out in this regard in a general classification. Despite the continuation of the introversive patterns in the traditional Iranian architecture, the application of the extroversive patterns has become completely customary in the contemporary Iranian houses due to various cultural, social, economic and other considerations and the use of introversive patterns has become completely limited during the recent decades in the architectural designing of the residential buildings. Based on the Quranic literature, the present study, investigated the superiority of the introversive patterns over the extroversive ones in the residential buildings. The theoretical foundation of the current research paper was laid on ĀYA 80 of SŪRAH NAHL that explicitly points to “Sakan” [tranquility] at home. Two other trans-temporal and similar subjects connected with appeasement at homes, namely “night” and “spouse”, were discovered in the Holy Quran in a search for the keyword “Sakan” in the other ĀYĀT of the Holy Quran. In the present study, the common aspect of the three foresaid words in regard of appeasement was decrypted through comparing and matching the ĀYĀT related to this trio (house, night and spouse) based on a qualitative content analysis method. According to the analyses, except appeasement, the only commonality that has been explicitly pinpointed in the Holy Quran’s literature for the two titles “night: Lail” and “spouse: husband or wife” was their covering characteristic that has been reminded in the Holy Quran through the use of the word “Lebās: cover”. In the end, the superiority of the application of the introversive patterns in the residential buildings was inferred based on the aforesaid common feature through the use of logical deduction method.