مقايسه تطبيقي راندمان عملكردي پيكره‌بندي فضاها در سه نظام خانه با پيمون بزرگ، پيمون كوچك و خرده پيمون با استفاده از روش چيدمان فضا

A Comparative Study of Spatial Configuration Functional Efficiency in Three House Systems with Large, Small and Micro-Modules Using Space Syntax Method

از ميان فضاهايي كه انسان در آن حضور مي‌يابد، خانه مكاني است كه آدمي به طور روزمره از آن تاثير مي‌گيرد و برآن تاثير مي‌گذارد. هركدام از فضاهاي مختلف خانه داراي ويژگي‌هاي منحصر به فردي هستند كه عوامل مختلفي از قبيل عوامل اقليمي، فرهنگي، اجتماعي و غيره در شكل‌دهي به آن‌ها نقش دارند. استقرار اين فضاها در كنار يكديگر، نظام‌هاي فضايي متفاوتي را ايجاد مي‌كند كه منجر به شكل‌گيري گونه‌هاي مختلف در اين نوع معماري مي‌شود و علاوه بر تفاوت‌هاي شكلي، الگوهاي مختلف استفاده از آن را نيز تحت تاثير قرار مي‌دهد. هدف از انجام اين پژوهش، بررسي و مقايسه ميزان راندمان عملكردي خانه در سه الگوي خانه با نظام‌هاي پيمون بزرگ، كوچك و خرده پيمون با استفاده از روابط رياضي نحو‌فضا مي‌باشد. به همين منظور نه خانه سنتي در سه نظام فضايي مذكور از سه شهر كاشان، اصفهان و يزد به عنوان موردهاي مطالعاتي انتخاب شد. روش تحقيق در اين پژوهش توصيفي_ تحليلي است و نوع استدلال به كار گرفته شده به‌صورت استنتاجي و از نوع قياسي است. داده‌هاي اوليه از طريق ترسيم گراف‌هاي مربوط به هركدام از پلان‌هاي خانه‌هاي مورد مطالعه استخراج و سپس اين داده‌ها در روابط رياضي چيدمان فضايي به كار گرفته شد. از اين طريق بر اساس شاخص‌هاي «ارزش فضايي»، «عمق ميانگين فضا» و «ادغام نسبي»، راندمان عملكردي هر يك از الگوهاي مذكور استخراج شد. نتايج تحقيق حاكي از آن بود كه خانه با پيمون بزرگ داراي بيشترين ارزش فضايي، بيشترين ميزان عمق و بيشترين ميزان ادغام نسبي است كه در نهايت منجر به افزايش راندمان عملكردي اين الگوي خانه نسبت به دو الگوي پيمون كوچك و خرده پيمون شده است. همچنين بررسي عامل تفاوت فضا در نه الگوي مورد بررسي نشان از وجود شباهت در پيكره‌بندي و سازمان فضايي خانه‌هاي كاشان و اصفهان و تفاوت اين‌دو نسبت به خانه‌هاي يزد دارد.

Amongst the spaces in which human beings attend, the house is the place where one affects and is affected by it on a daily basis. Each of the various spaces of the house possesses unique characteristics and various factors such as climate, culture, society, and others contribute in the formation of them. The establishment of these spaces at the side of one another gives rise to different spatial systems that lead to the formation of various types in this kind of architecture and influences the shape of the various patterns of using them in addition to bringing about shape differences. The present study aims at investigating and comparing the functional efficiency of the houses in three house patterns with large, small and micro modules using space-related mathematical relations. To do so, nine traditional houses have been selected for the aforementioned three spatial systems in the cities of Kashan, Isfahan, and Yazd as the case studies. The study method in this research is descriptive-analytical and the type of the inference applied herein is deductive of the comparative type. The initial data were extracted through drawing graphs related to the plans of each of the studied houses; then, these data were inserted into the mathematical relations of spatial syntax. This way, based on the indices “spatial value”, “mean depth of the space” and “relative integration”, the functional efficiency of each of the aforementioned patterns was extracted. The results signified that the houses with a large module have the highest spatial value, highest depth amount and highest relative integration rate that altogether eventually result in the increase in the functional efficiency of such a pattern of the house in contrast to the small- and micro-module house patterns. Moreover, the investigation of the spatial difference in the nine studied patterns indicated the existence of similarities in the configuration and spatial organization of the houses in Kashan and Isfahan and their differences from the houses in Yazd in this regard.