سرمايۀ اجتماعي از منظر قرآن؛ مؤلفه‌ها، عوامل، راهبردها

سرمايه اجتماعي از مفاهيم مهم در علوم اجتماعي و جامعه‌شناسي نوين و وجود آن از عناصر ضروري براي رسيدن به اهداف متعالي جامعه و انسجام اجتماعي است. از آنجا كه قرآن منبع اصلي معارف اسلامي است، هدف اساسي اين پژوهش بيان مؤلفه‌هاي قرآني سرمايه اجتماعي و سپس يافتن عوامل علّي تاًثيرگذار، زمينه‌اي، مداخله‌گر، و راهبردهاي آن بود. پژوهش حاضر، بر اساس نوع هدف بنيادي و به لحاظ روش كيفي و داراي رويكرد استقرايي است. در شناسايي مدل، از تكنيك داده‌بنياد استفاده شد. پس از بررسي آيات مرتبط با موضوع، 56 كد براي سرمايه اجتماعي مد‌ّنظر يافت شد. بر اساس مدل ناهاپيت و گوشال مباني سرمايه اجتماعي به سه بعد شناختي، ساختاري، و ارتباطي قابل تقسيم است. بعد از كاربست تكنيك داده‌بنياد مي‌توان گفت اين مباني نيازمند يك سري عوامل مهم‌اند كه در صورت نبود آن‌ها سرمايه اجتماعي شكل نمي‌گيرد؛ كه مهرورزي، تنش‌زدايي، حمايت اجتماعي، انسجام اجتماعي، هنجارگرايي، و ... مهم‌ترين عواملي هستند كه با توجه به آموزه‌هاي قرآن مي‌توانند باعث افزايش سرمايه اجتماعي شوند. در نهايت از مجموعه مؤلفه‌هاي قرآني الگوي مفهومي ارائه مي‌شود.