سازكارهاي صيانت از حق استفاده از زبان مادري در مراجع بينالمللي و ملّي: تأملي بر رويه قضايي بين‌المللي

حق استفاده از زبان مادري تحت تأثير بررسي ماهيت اين حق در نظام بين‌المللي حقوق بشر مي‌باشد. درواقع سخن گفتن از حقوق زباني مستلزم بررسي اين حق در چهارچوب حقوق بشر عام و حقوق اقليّت‌‌ها مي‌باشد. از يك طرف حق استفاده از زبان مادري ريشه در «حق متفاوت بودن» كه خود اين حق ملهم از كرامت انساني مي‌باشد، دارد و از طرف ديگر باتوجه‌به اينكه حقوق زباني اكثريت نسبت به حقوق زباني اقليّت‌ به‌خوبي در ابعاد مختلف تضمين مي‌شود نيازمند بررسي حق استفاده از زبان مادري در نظام اقليّت‌‌ها مي‌باشد؛ بنابراين، باتوجه‌به اهميت حق زبان مادري مي‌توان حقوق زباني را در دو رويكرد مبتني‌بر رواداري كه هرگونه مداخله‌اي را نسبت به انتخاب زبان و به‌كارگيري آن از طرف دولت‌ها منع مي‌كند و همچنين رويكرد مبتني‌بر ترويج كه درصدد حمايت از حق استفاده از زبان مادري در زمينه‌هاي مختلفي همچون آموزش، دادگاه و عرصه عمومي و نهاد‌هاي دولتي مي‌باشد، بررسي نمود. در اين ميان سازكارهاي بين‌المللي در رابطه با حقوق زباني نقش قابل‌ِتوجهي را در شناسايي، تفسير و اجراي حقوق مربوط ايفاء مي‌كنند. چراكه در سال‌هاي اخير با مشاهده رويه نهاد‌هاي بين‌المللي شاهد گذار از تفسير سلبي به تفسير ايجابي درمورد حقوق اقليّت‌‌ها به‌ويژه حقوق زباني هستيم. علاوه‌بر اين دادگاه‌هاي داخلي نيز دراين‌زمينه داراي پتانسيل قابلِ‌توجهي مي‌باشند و از اين طريق مي‌توانند در توسعه و بسط حق استفاده از زبان مادري مؤثر واقع شوند.