اصل مصونيت در برابر خوداتهامي در محاكم كيفري بين‌المللي؛ با تأكيد بر دادگاه كيفري بين‌المللي يوگسلاوي سابق، رواندا و ديوان كيفري بين‌المللي

اصل مصونيت در برابر خوداتهامي، بدين‌معناست كه در فرايند كيفري، متهم نبايد خود را در شرايطي قرار دهد كه نتيجه آن، محكوميت خود اوست؛ او نبايد در روند منتهي به محكوميت خود، ملزم به مشاركت فعال شود. خودمتهم‌سازي اغلب با صحبت كردن متهم رخ مي‌دهد. سؤال آن است كه آيا حق سكوت و منع خوداتهامي تأسيس واحدي هستند؟ برخي معتقدند حق سكوت، صرفاً از مظاهر كلامي حمايت مي‌كند درحالي‌كه منع خوداتهامي، دامنه وسيع‌تري داشته و از متهم درمقابل ديگر روزنه‌هايِ «خودمتهم‌سازنده» ازجمله ارائه ادلّه و مستندات نيز حمايت مي‌كند. نظر اخير قابل‌ِدفاع‌تر است. در برخي اسناد بين‌المللي نظير ميثاق بين‌المللي حقوق مدني و سياسي و كنوانسيون حقوق كودك به برقرار بودن اين حق براي متهم، تصريح شده است. متن اساسنامه و ساير مقررات دادگاه‌هاي كيفري بين‌المللي (شامل ديوان كيفري بين‌المللي، دادگاه كيفري بين‌المللي براي يوگسلاوي سابق و دادگاه كيفري بين‌المللي رواندا)، ميعادگاه تجلي حداكثري حقوق دفاعي متهمان مي‌باشد. حق سكوت و مصونيت در برابر خوداتهامي، در رويه قضايي و مجموعه مقررات اين دادگاه‌ها، جايگاه شايسته‌اي دارند به‌نحوي‌كه علاوه‌بر تأكيد بر مستقر بودن اين حقوق براي متهمين در نصوص قانوني، ديگر ابعاد و زواياي اين حقوق ـ ازجمله عدم‌ِامكان استنباط خلاف از سكوت متهم ـ نيز تعيين و به‌تصريح بيان شده‌اند.