تثبيت مكانيكي خاك و تبيين جايگاه آن در مصالح بومي اقليم گرم وخشك

خاك يكي از قديمي ترين و گسترده ترين مصالح ساختماني ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ توسط ﺑﺸﺮ به‌ويژه در نواحي گرم وخشك بوده است؛ لذا شناخت روش هاي تاريخي تثبيت و استحكام بخشي مصالح خاكي كه در اقليم گرم وخشك مورد استفاده بوده، مي تواند زمينه به‌كارگيري مجدد آن‌ها در بناهاي معاصر را نيز فراهم نمايد. در فرآيند فرآوري خاك براي توليد مصالح خاكي در اقليم گرم وخشك، مرحله مهمي براي ورز دادن و با شدت افكندن گل وجود دارد كه موجب تراكم نسبي، كاهش تخلخل و نتيجتاً بهبود رفتار مصالح خاكي مي شود. اين روش در دانش مهندسي ساختمان، تثبيت مكانيكي ناميده مي شود و علي رغم آنكه قابليت آن در بهبود خواص مكانيكي مصالح خاكي كاملاً شناخته شده و مورد مطالعه قرار گرفته، مطالعه در مورد قابليت هاي ورز دادن و افكندن گل كمتر مورد توجه قرار گرفته است. در اين راستا، مطالعه حاضر با هدف تبيين جايگاه تثبيت مكانيكي در ساختار مصالح بومي اقليم گرم وخشك شكل گرفته است و مروري بر انواع روش هاي تثبيت مكانيكي و عوامل تأثيرگذار بر آن و همچنين مصالح خاكي توليد شده با اين شيوه خواهد داشت. لذا اين بررسي در قالب يك پژوهش كاربردي و با تكيه بر روش‌هاي تركيبي (توصيفي و ميداني) انجام شده است. براي اين منظور پس از انجام مطالعات كتابخانه اي و همچنين بررسي هاي ميداني، چرايي و چگونگي اعمال تثبيت مكانيكي بر مصالح خاكي مدنظر قرار گرفت. نتايج حاصل از مطالعه در حوزه تثبيت مكانيكي مصالح خاكي، بيانگر تأثير مطلوب ورزدادن و افكندن گل با ميزان رطوبت كافي در مقايسه با شيوه امروزي تثبيت مكانيكي يعني تراكم خاك با رطوبت كم است؛ لذا مي توان اين‌گونه استنتاج نمود كه معماران سنتي اين اقليم، به‌طور ضمني با روش صحيح تثبيت مكانيكي و وجود رابطه مثبت بين اين تكنيك و خصوصيات مكانيكي مصالح بومي در اقليم گرم وخشك آگاه بوده اند. با توجه به تأثير مطلوب تثبيت مكانيكي بر خواص مكانيكي مصالح خاكي، در صورت تلفيق صحيح اين تكنيك با روش ساخت سنتي مصالح خاكي، در عصر حاضر نيز قابليت بازكاربري اين مصالح در معماري اقليم گرم وخشك وجود دارد.