كارخانه يا كار و خانه؛ بررسي مفهوم كار و توليد در شكل گيري خانه هاي تاريخي ايراني در بشرويه

تفاوت و تنوع هاي موجود در الگوهاي معماري مسكوني در يك ناحيه اقليمي، مي تواند ناشي از تنوع سبك هاي زندگي و روش هاي تأمين مايحتاج يك خانواده باشد. هدف اصلي اين پژوهش آن است كه شكل گيري و سازماندهي فضاها را در معماري مسكوني از گذر نگاه به معيشت و فرهنگ جستجو كند. اين پژوهش بر مبناي روش تحليل كيفي پيش مي رود. پس از بررسي مباني نظري و پژوهش هاي پيشين، معيارهاي بررسي خانه ها مشخص شده و سپس با استفاده از پديدارشناسي معماري به مقايسه داشته هاي فضايي گونه هاي مختلف خانه در محدوده مورد پژوهش مي پردازد. اين مقاله پس از مقايسه تطبيقي چند معيار مشخص شامل ابعاد حياط مركزي، تعدد فضاها و اتاق ها و آثار گود برك در خانه هاي تاريخي تقسيم بندي ساده اي از خانه هاي تاريخي دارد كه دو گروه اصلي ساختمان هاي مسكوني را در اين بافت نشان مي دهد. خانه هاي با حياط كوچك و خانه هاي با حياط بزرگ از سويي و خانه هاي داراي گود برك در ايوان و خانه هاي فاقد آن از سوي ديگر. نتايج اين مقاله حاكي از آن است كه وجود گود برك در ايوان خانه هاي كوچك به اثبات رسيده است و خانه هاي بزرگ تقريباً فاقد چنين تشكيلاتي هستند. آنچه كه در اين خانه ها در نگاه اول به چشم مي آيد، وظايف متفاوت هر كدام از فضاهاي آن است. اين پژوهش با تجزيه و تحليل نظام فضاهاي پر و خالي و جهت گيري فضاها و همچنين آثار و ادوات برك بافي در برخي از نمونه هاي شاخص تر اين خانه ها، به اين نتيجه مي رسد كه نظام شغلي و خانوادگي، در شكل اين تفاوت ها مؤثر بوده اند. اين مقاله نتيجه مي گيرد كه آنها در واقع واحدهاي توليدي يك شهر صنعتي پيشامدرن بوده اند كه كار و زندگي را در هم آميخته اند و تجسم كالبدي واژه كارخانه در زبان پارسي را تحقق بخشيده اند.