بررسي تغييرات زماني و مكاني كيفيت و كميت آب‌هاي زيرزميني دشت سرايان در خراسان جنوبي

امروزه به دليل كمبود آب در كشور به خصوص در مناطق بياباني و نيمه بياباني، مديريت بهينه استفاده از منابع آب زيرزميني لازم و ضروريست. اين مطالعه به بررسي كيفيت و كميت آب هاي زيرزميني دشت سرايان در شمال غرب استان خراسان جنوبي در دوره آماري 14 ساله (1391-1377) با استفاده از روش هاي زمين آماري پرداخته است. تعداد نمونه هاي مورد بررسي در اين پژوهش شامل 20 حلقه چاه، 6 قنات و سه چشمه است. داده هاي مورد نياز از سازمان تماب تهيه شد و ابتدا به منظور رفع نواقص آماري، روش غير نموداري رانﺗﺴﺖ در نرم‌افزار SPSS مورد استفاده قرار گرفت. سپس با استفاده از  نرم افزار GS+ روش هاي آماري مناسب انتخاب شد كه نتايج نشان داد روش كريجينگ براي پهنه بندي عوامل مورد بررسي مناسب بود. نقشه تغييرات مكاني براي هر يك از پارامتر هاي كيفي آب زيرزميني (EC,TDS,SAR) در سه سال (ابتدا، ميانه و انتهاي دوره آماري 14 ساله) در نرم افزار ARC GIS 10.1 تهيه شد. نتايج تغييرات مكاني TDS و SAR  نشان داد كه در قسمت هاي مياني و جنوبي حوزه كاهش اين دو پارامتر شديدتر بوده است. همچنين ، بيشترين ميزان EC مربوط به قسمت هاي شمالي حوضه دشت سرايان بوده است. تغييرات زماني پارامترهاي كيفي نشان‌دهنده روندهاي نسبتاً همگوني براي پارامترهاي مورد بررسي است بطوري كه كه كمترين مقدار پارامترهاي كيفي مربوط به ميان دوره مورد مطالعه (سال1385) است. به منظور بررسي تغييرات عمق آب زيرزميني در سطح دشت، با استفاده از نتايج اندازه گيري عمق آب در هر يك از چاه هاي پيزومتري انتخاب شده، اقدام به تهيه نقشه هاي هم عمق آب زيرزميني در طول دوره آماري گرديد. در بررسي روند تغييرات عمق آب در طي دوره آماري 14 ساله، در سال انتهايي دوره (1391)، با كاهش عمق آب روبرو هستيم ولي اين كاهش عمق به قسمت هاي شمالي تمركز بيشتري پيدا كرده است. اين شرايط گوياي عدم مديريت مناسب در بهره‌برداري از منابع آب زيرزميني منطقه است. لذا تغيير الگوي كشت و آبياري به نحوي كه بتوان با حداقل آب بيش‌ترين استفاده را از منابع آب موجود نمود، مورد نياز است.