تبيين شاخص‌هاي ارزيابي پايداري زيست محيطيبوم شناختي سامان‌هاي عرفي مرتعي با تاكيد بر مراتع ييلاقي سهند

ارزيابي پايداري زيست‌محيطي بوم‌شناختي، به‌عنوان يكي از مهم‌ترين ابزارها در فرآيند برنامه‌ريزي توسعه پايدار بوده و لذا توجه به آن در سياست‌گذاري‌ها و برنامه‌ريزي‌ها اجتناب‌ناپذير است. در ارتباط با سنجش پايداري زيست‌محيطي بوم‌شناختي در مراتع و مخصوصاً سامان‌هاي عرفي شاخص‌هاي مشخصي وجود ندارد درنتيجه در حال حاضر تدوين و اعتبار سنجي شاخص‌هاي ارزيابي پايداري زيست‌محيطي جهت سنجش پايداري در سامان‌هاي عرفي ضروري به نظر مي‌رسد. در اين پژوهش 40 شاخص ارزيابي پايداري زيست‌محيطي بوم‌شناختي از طريق مصاحبات اكتشافي و مرور منابع مختلف تدوين و از طريق پرسشنامه در معرض قضاوت و داوري متخصصان دانشگاهي، كارشناسان امور اجرايي و خبرگان محلي قرار گرفت. براي اعتبار سنجي و دستيابي به اجماع نظر علاوه بر آماره‌هاي توصيفي از آزمون كروسكال واليس استفاده شد. شاخص‌هايي مانند تنوع جانوري، كيفيت بصري، سطح آلودگي صوتي و درجه آلودگي هوا عليرغم اينكه در منابع خيلي تكرار شدند به جهت عدم تناسب با سامانه اي عرفي مرتعي در معيار تناسب منطقه‌اي امتيازات پاييني به خود اختصاص دادند. در بين شاخص‌ها بيشترين امتياز مربوط به شاخص مساحت مرتع و پايين‌ترين آن مربوط به شاخص درجه آلودگي هوا در سامان مي‌باشد. در اين پژوهش تعداد 16 شاخص در قالب شش مؤلفه مورد تأييد متخصصان، كارشناسان امور اجرايي و نخبگان محلي معرفي گرديده است كه مي‌تواند در بخش مراتع شروعي براي تدوين مدل ملي شاخص‌هاي ارزيابي پايداري، ايجاد بانك اطلاعات شاخص‌هاي پايداري و كمي نمودن آن‌ها در راستاي رسيدن به توسعه پايدار در بخش منابع طبيعي و بخصوص مراتع كشور باشد. همچنين دستگاه‌هاي اجرايي مي‌توانند با استفاده از شاخص‌هاي معرفي‌شده جهت بهبود وضعيت مراتع، بهره‌برداران و حركت به سمت پايداري در همه ابعاد برنامه‌ريزي كنند.