بررسي برخي از ويژگي‏هاي محيطي و رويشي سه گونه مرتعي اندميك در استان آذربايجان‏شرقي

Acantholimon gilliatii، Astragalus aharicus و A. neomobayenii از گونه‏هاي اندميك و تك‏جمعيتي استان آذربايجان‏شرقي مي‏باشند. مشاهدات قبلي پژوهشگران نشان داده است كه بقاي اين گونه‏ها در معرض خطر بوده و عرصه انتشار آن‏ها در حال محدود شدن است. در اين پژوهش خصوصيات توپوگرافيكي، اقليمي و خاكي رويشگاه‏هاي اين گونه‏ها و همچنين سطح تاج‏پوشش، ارتفاع و تراكم پايه‏ها و فنولوژي آن‏ها با استقرار 10 پلات به روش تصادفي در هر منطقه طي سال‏هاي 1392 و 1393 بررسي شده است. رويشگاه A. gilliatii بسيار محدود در دامنه جنوبي كوه ميشوداغ، با شيب‏ 3015 درصد، ارتفاع 2010 متر از سطح دريا، خاك لومي شني و اقليم نيمه مرطوب سرد واقع شده است. رويشگاه A. aharicus نيز بسيار محدود در دامنه جنوب‏غربي كوه كسبه، با شيب بيش از 60 درصد، ارتفاع 1750 متر از سطح دريا، خاك لومي رسي و آهكي و اقليم نيمه‏خشك سرد قرار دارد. رويشگاهA. neomobayenii به صورت لكه‏اي در دامنه شمالي كوه ميشوداغ با شيب 7060 درصد، ارتفاع 1800 متر از سطح دريا، خاك لومي شني و اقليم نيمه مرطوب سرد واقع شده است. به‏نظر مي‏رسد دليل محدود شدن جمعيت اين گونه‏ها، كاهش تجديد حيات آن‏ها به سبب خشكسالي و تخريب رويشگاه بعلت چراي مفرط دام باشد كه موجب عدم استقرار دانه‏رُست‏ها شده است. بنابراين اتخاذ تدابيري چون حفاظت از رويشگاه اين گونه‏هاي انحصاري، بررسي عوامل مؤثر بر زادآوري اين گياهان اعم از عوامل بيروني و دروني و نيز مبارزه با آفات بذرخوار براي جلوگيري از حذف اين گونه‏ها از عرصه‏هاي طبيعي ضروري است.