تعيين قلمرو بيابان هاي ايران از جنبه عوامل محيط طبيعي

تا كنون آمارهاي متفاوتي از سطح بيابانهاي دنيا و ايران به وسيله افراد و سازمانهاي مختلف ارايه شده است. دليل عمده وجود آمار و ارقام متفاوت از عرصه بيابانها، اختلاف عقيده صاحب نظران و دست اندكاران در ارايه تعريفي جامع از بيابان و عوامل موثر در تشكيل آن است. در اين مقاله عوامل محيط طبيعي از جمله اقليم، پوشش گياهي، ژئومرفولوژي، خاك، زمين شناسي و هيدرولوژي كه اثر مشترك آنها به صورت مستقيم يا غير مستقيم در پيدايش و سيماي عمومي بيابان نقش دارند بررسي شده است. از اين رو براي شناسايي و تعيين محدوده هاي بياباني از جنبه عوامل مورد مطالعه، شاخص هايي تعيين و تعريف شد و بر اساس آن ها  ابتدا پهنه هاي بياباني براي هر عامل بصورت انفرادي مشخص شد. سپس با همپوشاني لايه هاي تهيه شده ميزان اشتراك و انفكاك آنها با ارايه نقشه هاي رقومي و مساحي شده تعيين گرديد. نتايج نشان داد بيشترين مساحت مناطق بياباني ايران با سطحي معادل 693690  و 567711 كيلومتر مربع به ترتيب متأثر از عامل اقليم و پوشش گياهي است وكمترين آن در مرحله نخست متعلق به عامل زمين شناسي با سطحي معادل 208041 كيلومتر مربع و بعد از آن به عامل ژئومرفولوژي به مساحت 272258 كيلومتربع مي باشد. مساحت مناطق بياباني ايران از جنبه خاكشناسي نيز سطحي معادل 514930 كيلومتر مربع را در بر مي گيرد. مجموع سطوح بياباني تحت پوشش عوامل پنجگانه اعم از سطوح مشترك و غير مشترك معادل 907293 كيلومتر مربع برآورد گرديد كه اين مقدار 55 درصد از مساحت كل ايران را در برمي گيرد.