تأثير مراحل مختلف رشد بر ارزش غذايي گياه مرتعي Stipa capensis در استان بوشهر

اين تحقيق، به‌منظور تعيين ارزش غذايي گياه Stipa capensis (بهمن) در مراحل مختلف رشد در سه منطقه مرتعي استان بوشهر از آذر 1390 تا ارديبهشت 1391 انجام شد. نمونه‌برداري از گياه، در مراحل رويشي، گلدهي و بذردهي، به‌طور تصادفي انجام شد كه مساحت هر يك از مناطق حدود 50 هكتار مي‌باشد. نمونه‌هاي هر مرحله در هر منطقه، از نظر ميزان ماده خشك، پروتئين خام، خاكستر، چربي خام، انرژي خام، كلسيم، فسفر، پتاسيم، منيزيم، سديم، آهن، منگنز، روي و مس به‌روش استاندارد AOAC، ميزان الياف نامحلول در شوينده خنثي (NDF)، الياف نامحلول در شوينده اسيدي (ADF) و ليگنين با روش Van Soest و قابليت‌هضم‌هاي ماده خشك، ماده آلي و ماده آلي در ماده خشك، با روشTilley  و Terry آزمايش شدند. داده‌ها در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تيمار (مراحل رشد) و سه تكرار يا بلوك (مناطق مرتعي) تجزيه آماري شدند. نتايج نشان داد كه ميانگين ماده خشك، پروتئين خام، خاكستر، چربي، NDF، ADF، ليگنين و قابليت‌هضم‌هاي ماده خشك، ماده آلي و ماده آلي در ماده خشك گياه در سه مرحله به‌ترتيب 95.69، 12.43، 12.72، 4.32، 60.53، 29.53، 4.48، 60.48، 60.25 و 54.55 درصد، انرژي خام 4203 كيلوكالري در كيلوگرم و ميانگين كلسيم، فسفر، پتاسيم، منيزيم، سديم، آهن، منگنز، روي و مس به‌ترتيب 0.57، 0.13، 1.84، 0.21، 0.09 درصد و 246، 35، 23.4 و 6.3 ميلي‌گرم در كيلوگرم بود. ميزان پروتئين خام، خاكستر، NDF، ADF و ليگنين S. capensis در مراحل مختلف، با هم تفاوت معني‌داري داشتند (P 0/05) و با افزايش سن، پروتئين خام گياه كاهش ولي NDF، ADF و ليگنين آن افزايش يافت. اما بين ماده خشك، چربي و انرژي خام آن در سه مرحله، تفاوت معني‌داري مشاهده نشد (P 0/05). همچنين با پيشرفت رشد، ميزان فسفر، پتاسيم، منيزيم، روي، مس و قابليت‌هضم ماده خشك، ماده آلي و ماده آلي در ماده خشك S. capensis كاهش و سديم آن افزايش معني‌داري يافت (0.05P lt;). اين گياه در مراحل رشد رويشي و گلدهي، مي‌تواند بخش زيادي از نياز پروتئيني و انرژي گروه‌هاي مختلف گوسفند و بز را تأمين نمايد. ميزان كلسيم، پتاسيم، منيزيم، سديم، آهن و منگنز گياه در مراحل مختلف، بيشتر از حد بحراني آنها براي گوسفند و بز بود؛ اما فسفر و مس آن در سه مرحله و روي در مراحل گلدهي و بذردهي، كمتر از اين حد بود. به‌طور كلي اين گياه به‌ويژه در مراحل رويشي و گلدهي براي استفاده دام‌هاي چراكننده مناسب بوده و در صورت امكان بايد نسبت به ازدياد آن در مراتع مشابه اقدام شود.