بررسي خصوصيات فيزيكي و شيميايي گردوغبار معدني در حومه شهر اصفهان

در سال‌هاي اخير خشكسالي، فعاليت‌هاي صنعتي و معدني سبب افزايش رسوبات گردوغبار در حومه شهر اصفهان شده است. هدف از تحقيق حاضر بررسي خصوصيات شيميايي و فيزيكي ذرات گردوغبار معدني در حومه شهر اصفهان و مقايسه آن با سال‌هاي گذشته است. براي اين منظور تعداد 80 نمونه رسوبات گردوغبار به كمك ظروف تيله‌اي در 20 ايستگاه طي مدت يكسال (تير 1394 تير 1395) در منطقه مورد مطالعه برداشت شد. سپس تركيبات شيميايي و مرفولوژي رسوبات گردوغبار با استفاده از روش‌هاي پيشرفته آزمايشگاهي پلاسماي جفت شده القايي_طيف سنج جرمي، پلاسماي جفت شده القايي_طيف سنج نشري، پراش پرتو ايكس و ميكروسكوپ الكتروني روبشي مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. نتايج نشان داد به طور كلي بخش عمده تركيبات ذرات گردوغبار معدني در منطقه مورد مطالعه از عناصر كلسيم، آلومينيم، آهن، منيزيم، سديم، پتاسيم، تيتانيم، استرانسيم، روي، فسفر، منگنز و باريم تشكيل شده است. همچنين اين تحقيق نشان داد در منطقه مورد مطالعه غلظت اغلب عناصر فلزات سنگين حتي تا حدود 5 برابر بالاتر از ميزان آن در مطالعات قبلي طي سال‌هاي گذشته شده است. بخش شمال‌شرقي منطقه مورد مطالعه بالاترين ميزان رسوبات گردوغبار را دارا بود؛ با اين حال بيشترين غلظت عناصر شيميايي بويژه فلزات سنگين در ناحيه جنوب‌غربي مشاهده شد. منيزيم، سديم، استرانسيم، موليبدن، سزيم و اورانيم در شمال‌شرق؛ آهن، روي، منگنز، كروم، زيركونيم، سرب، واناديوم، آنتيموان و كادميوم در جنوب‌غرب؛ جيوه در شمال‌غرب و كلسيم در جنوب‌شرق بالاترين غلظت را داشتند و مي‌توان اين عناصر را به عنوان شاخص‌هاي آلايندگي گردوغبار منطقه‌اي در نظر گرفت. گردوغبار در ناحيه شمال‌شرق حاوي كاني‌هاي كوارتز، كلسيت و ژيپس با پوششي از جنس كاني‌هاي دولوميت، مسكوييت بودند. مرفولوژي زاويه‌دار و نيمه مدور ذرات مي‌تواند شاهدي بر وجود منبع محلي باشد.