بررسي خصوصيات اكولوژيكي و كيفيت علوفه گياه Clematis ispahanica در استان‌هاي فارس و يزد

كلماتيس اصفهاني (Clematis ispahanica) از گونه‌هاي خوشخوراك كمياب و در حال انقراض كشور ايران مي‌باشد. در اين تحقيق پراكنش اين گونه در مراتع شهرستان‌هاي بوانات و مهريز واقع در استان‌هاي فارس و يزد مورد بررسي قرار گرفت. به منظور نمونه‌برداري از پوشش گياهي، مناطق مورد مطالعه طبقه‌بندي شد و سپس با استفاده از روش تصادفيسيستماتيك 30 پلات 2×3 متر مربعي در مناطق كليد مستقرگرديد. نمونه‌برداري به دليل خشبي بودن ساير اندام‌هاي گياه، فقط از برگ‌هاي آن با 5 تكرار و ثبت گونه‌هاي همراه انجام شد. نمونه‌هاي خاك از عمق 300 سانتي‌متري پلات‌ها (بر اساس عمق ريشه‌داوني) برداشت گرديد. از آزمون t مستقل جهت مقايسه خصوصيات شيميايي خاك دو منطقه استفاده شد. به منظور تعيين مؤثرترين مؤلفه‌هاي تأثيرگذار بر خصوصيات خاك دو منطقه از روش تجزيهٔ مؤلفه‌هاي اصلي (PCA) استفاده شد. از طرح فاكتوريل جهت بررسي اثر مرحله فنولوژيكي، منطقه و اثر متقابل منطقه×مرحلهٔ فنولوژيكي بر روي شاخص‌هاي كيفيت علوفه (CP، DMD، ME و ADF) استفاده شد. سپس با استفاده از طرح كاملاً تصادفي چگونگي اثر متقابل منطقه × مرحلهٔ فنولوژيكي بر روي كيفيت علوفه بررسي شد. نتايج نشان داد كه واقعيت انتشار و بهترين الگوي پراكنش اين گونه گياهي، دامنه‌هاي شمالي و توپوگرافي نسبتاً مسطح مي‌باشد. اين گونه گياهي در خاك‌هاي غيرشور (2Ec lt;)، بافت‌هاي شني لومي، لومي شني و شني، با مقدار اسيديته 86.9/8، كربن آلي 0.7% 0.4%، ازت 0.13%0.09%، فسفر229.1/ 13 پي پي ام، كربنات كلسيم 59%42%، و پتاسيم 22.45 ميلي گرم در ليتر رشد و پراكنش دارد. نتايج PCA نشان داد كه كربن آلي (OC)، هدايت الكتريكي (EC) و اسيديته خاك (pH) مؤثرترين مولفه‌هاي تأثيرگذار خاك دو منطقه بشمار مي‌آيند. با توجه به نتايج به‌دست آمده، شاخص‌هاي كيفيت علوفه در مراحل رشد رويشي و گلدهي، در منطقهٔ بوانات بطور معناداري بيشتر از منطقه مهريز بود اما در مرحله بذردهي شاخص‌هاي مورد مطالعه،در منطقهٔ مهريز بطور معناداري بالاتر بود. نتايج همبستگي پيرسون نشانگر آن است كه بين خصوصيات شيميايي خاك و شاخص‌هاي كيفيت علوفه همبستگي معني‌داري وجود  ندارد. بنابراين مي‌توان نتيجه گرفت كه اثر اقليم بر كيفيت علوفه بيشتر از عوامل خاكي مي‌باشد. بطوركلي مي‌توان گفت كه كيفيت علوفه بالاي كلماتيس اصفهاني مي‌تواند يكي از دلايل در معرض خطر انقراض بودن آن بشمار آيد.