بررسي تطبيقي مفهوم نسخ از ديدگاه مؤلفان «التفسير الاثري الجامع» و «التفسير الحديث»

وقوع نسخ در قرآن را گروهي پذيرفته و گروهي انكار كرده‌اند. قرآن‌پژوهاني هم كه به اين رخداد معتقدند، در مصاديق و شماره آيات منسوخه با هم اختلاف دارند. البته محققان معاصر تعداد اين آيات را بسيار اندك بر شمرده‌اند؛ در اين ميان مرحوم محمد هادي معرفت؛ مؤلف كتاب «التفسير الاثري الجامع»، نزديك به بيست آيه را منسوخ دانسته و آن‌ها را در هشت بخش محدود نموده است. از ديگر قرآن‌پژوهان معاصر، محمد عزّه دروزه؛ مؤلف كتاب « التفسير الحديث» است كه در اكثر آيات وقوع نسخ را نپذيرفته و به جاي آن، حكم سابق را تعديل يافته به شمار آورده است. وي براي پذيرش يا رد نسخ آيات، به ترتيب نزول، محتوا و سياق، روايات صحاح، سيره نبوي و سيره خلفاي راشدين عنايت داشته و در مواردي نسخ با سنت را نيز باور دارد. نوشتار حاضر با مقايسه ديدگاه‌هاي اين دو محقق، مبناي نظري آن‌ها را درباره وقوع نسخ در قرآن تبيين كرده است.