بازسازي ارتفاع برف‏مرز دائمي‌ كواترنري الوند همدان (با سه روش رايت، شيب- جهت و ضريب خميدگي)

وجود آثار تيپيك سيركي دامنه‏هاي شمال شرقي و جنوب غربي توده كوهستاني الوند همدان، و همچنين حضور مورن‏هاي سرگردان اطراف آن، در ابعادي بزرگتر از آنچه در اطراف شيركوه يزد وجود دارد و تمركز ژئومورفولوژيست‏ها را از اوايل دهه 1930، به فرايند يخچالي، معطوف داشته‏، حاكي از تسلط فرايند يخچالي در طي دوره‏هاي سرد كواترنري مي‏باشد. به همين منظور در اين مقاله سعي در برآورد ارتفاع برف‏مرز دائمي‌در دامنه‏هاي مختلف اين توده كوهستاني شده‏است. در برآورد ارتفاع برف‏مرز به روش رايت نكته‏اي وجود داشت كه اساس ارائه برآورد ارتفاع برف مرز به روش‏هاي خاصي گرديد. بالاتر بودن ارتفاع برف‏مرز دائمي‌برآورد شده در دامنه‏هاي شمال شرقي (نسبت به دامنه‏هاي جنوب غربي) بر اساس روش رايت، آن هم در عرض‏هاي جغرافيايي همانند ايران كه دامنه‏هاي شمال شرقي بهترين شرايط را براي ماندگاري برف و تشكيل يخچال دارند، بسيار حائز اهميت است. اين نكته موجب بررسي ارتفاع برف‏مرز دائمي‌به دو روش ديگر شد؛ يكي روش شيب- جهت كه با توجه به مقدار شيب و جهت آن و استفاده از روابط ارائه شده از سوي پژوهشگران قبلي، به برآورد ارتفاع برف‏مرز دائمي‌پرداخته شده‏است. تفاوت برف‏مرز برآورد شده براي دامنه‏ها از اين روش هر چند منطقي به نظر مي‏رسيد ولي مقدار آن (530 متر) با توجه به شواهد ميداني دور از واقعيت به نظر ‏رسيد، به همين دليل از روش ديگري به عنوان ضريب خميدگي منحني ميزان كه براي اولين بار در اين مقاله ارائه شده براي برآورد ارتفاع برف‏مرز استفاده گرديد. مقدار ضريب خميدگي منحني ميزان‏ها با فاصله گرفتن از قله‏هاي مسلط به حوضه‏ها به سمت كوهپايه، ابتدا روند نزولي و سپس روند صعودي دارد. از محل تغيير اين روند به عنوان حضيض ضريب خميدگي و از ارتفاع آن به عنوان ارتفاع حضيض نمودار ياد گرديد. با توجه به نزديك بودن اين ارتفاع به ارتفاعي كه از روش‏هاي قبلي به عنوان ارتفاع برف‏مرز برآورد شده بود، چنين نتيجه گرفته شد كه ارتفاع حضيض ضريب خميدگي حوضه‏ها مي‏تواند به عنوان ارتفاع برف‏مرز كواترنري در نظر گرفته شود. بررسي سه روش فوق در برآورد ارتفاع برف‏مرز كواترنري الوند و تفاوت مقدار آن در دامنه‏هاي مختلف حاكي از آن است كه تفاوت قابل توجه ارتفاع پيشاني كوهستان در دامنه‏هاي مختلف مي‏تواند در برآورد ارتفاع برف‏مرز و مقدار خطاي آن مؤثر باشد. ارتفاع خط تعادل آب‏ويخ فاكتور ديگري بود كه مي‏توانست تفاوت ارتفاعي برف‏مرز را آشكار سازد، ولي به دليل تفاوت در عرض كوهپايه‏هاي دو طرف توده كوهستاني و تفاوت در ويژگي‏هاي توپوگرافيكي، اين شاخص نيز نتوانست كمك چنداني دراين زمينه بنمايد؛ چرا كه تفاوت در عرض كوهپايه‏ها و مقدار و جهت شيب آن‏ها مي‏تواند در مقدار ارتفاع خط تعادل آب‏ويخ مؤثر باشد كه لازم است در مطالعات يخچال شناسي مورد توجه خاص قرار گيرند.