اثر مصرف كود كند رها غني‌شده با آهن بر ويژگي‌هاي كيفيت دانه گندم نان (Triticum aestivum) تحت شرايط تنش شوري

به ‌منظور بررسي اثر كاربرد كود كند رهاي غني‌شده با آهن بر كيفيت دانه گندم نان رقم جديد نارين تحت شرايط تنش شوري و نيز ارزيابي تنوع آللي ژن‌هاي رمز‌كننده گلوتنين با وزن مولكولي بالا، آزمايشي به‌صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در گلخانه تحقيقاتي پرديس ابوريحان دانشگاه تهران در سال 1397-1396 اجرا شد. عامل هاي مورد مطالعه، دو عامل تنش شوري (در سه سطح شامل صفر، 8 و 12 دسي زيمنس بر متر) و كود (در پنج سطح شامل عدم مصرف كود، مصرف كود سولفات آهن معادل 10  و 20 ميلي‌گرم در كيلوگرم خاك و سامانه كودي كندرهاي غني‌شده با سولفات آهن به مقدار 52.5 و 105 ميلي‌گرم در كيلوگرم خاك) بودند. صفات مطالعه شده نيز شامل وزن صد دانه، عملكرد دانه در بوته، درصد پروتئين دانه، محتواي آهن دانه، كربوهيدرات‌هاي محلول كل دانه، شاخص سختي دانه، جذب آب آرد، محتواي رطوبت دانه، حجم نان و حجم رسوب زلني بودند. نتايج نشان داد كه صفات وزن صد دانه، عملكرد دانه در بوته، محتواي آهن دانه، محتواي كربوهيدرات‌هاي محلول كل دانه و شاخص زلني با مصرف كود افزايش يافتند و در بيش تر صفات مورد مطالعه، سامانه كودي كند رها غني‌شده با آهن، آثار مثبت بيش تري در مقايسه با كود سولفات آهن داشت. اعمال تنش شوري نيز سبب كاهش معني‌دار صفات وزن صد دانه، عملكرد دانه و محتواي كربوهيدرات‌هاي محلول كل دانه شد، اما صفات محتواي آهن دانه، درصد پروتئين دانه و درصد جذب آب آرد با افزايش شدت تنش شوري، افزايش معني‌داري نشان دادند. با بررسي الگوي الكتروفورزي زيرواحدهاي گلوتنين با وزن مولكولي بالا در رقم نارين، آلل‌هاي  *2، 8+7 و 12+2 به ترتيب در جايگاه هاي ژني GluA1، GluB1 و GluD1 شناسايي شدند. بر اساس نتايج آزمايش حاضر، به نظر مي‌رسد كه سامانه كودي كند رها نسبت به كود سولفات آهن، كارايي بيش تري بر ويژگي هاي كيفي دانه و آرد گندم، به‌ويژه تحت شرايط تنش شوري، داشته باشد.