غربال ژنوتيپ‌هاي برنج (Oryza sativa L.) براي تحمل و حساسيت به بلاست برگ تحت شرايط آلودگي مصنوعي در مزرعه

بيماري بلاست كه توسط قارچ Pyricularia oryzae ايجاد مي‌شود، يكي از بيماري‌هاي مهم برنج است كه عملكرد برنج را در بعضي از سال‌ها تا 80-70 درصد كاهش مي‌دهد. شيوه‌هاي مناسب كنترل اين بيماري هميشه مورد توجه محققين بوده و به ويژه معرفي ارقام متحمل هميشه به عنوان يكي از مهم‌ترين اهداف اصلاحي مدنظر به نژادگران برنج بوده است. هدف از اجراي تحقيق حاضر، غربال ژنوتيپ هاي برنج براي تحمل به بيماري بلاست برگ تحت شرايط آلودگي مصنوعي در مزرعه بود. در اين تحقيق، تعداد 121 ژنوتيپ برنج از مجموعه ژرم‌پلاسم هاي مؤسسه تحقيقات برنج كشور (RRII) و موسسه تحقيقات بين‌المللي برنج (IRRI) انتخاب و در قالب يك طرح لاتيس 11×11 با دو تكرار تحت شرايط آلودگي مصنوعي با قارچ عامل بيماري بلاست در مزارع تحقيقاتي موسسه تحقيقات برنج كشور (رشت) در سال 1394 كشت شدند. صفات مورد مطالعه شامل تعداد لكه‌ها، تعداد لكه‌هاي اسپورزا، سطح آلودگي، درصد آلودگي، تيپ آلودگي و سطح زير منحني پيشرفت بيماري بودند كه در خزانه بلاست در گياهان تلقيح‌يافته با قارچ عامل بيماري اندازه‌گيري شدند. نتايج نشان داد كه تفاوت بسيار معني‌داري (P 0.01) بين ژنوتيپ‌ها براي همه صفات مورد بررسي وجود داشت و بيش تر صفات داراي وراثت‌پذيري عمومي و ضرايب تغييرات فنوتيپي و ژنوتيپي بالايي بودند. نتايج تجزيه خوشه‌اي جهت طبقه‌بندي ژنوتيپ‌ها بر اساس صفات مرتبط با بلاست برگ نشان داد كه مي‌توان ژنوتيپ‌هاي مورد مطالعه را به سه گروه متفاوت بر مبناي ميزان حساسيت و تحمل به بلاست برگ تفكيك كرد. به طور كلي، نتايج اين تحقيق نشان داد كه از بين ژنوتيپ‌هاي مورد مطالعه، تعداد هشت ژنوتيپ متحمل به بلاست برگ بودند و ژنوتيپ‌هاي مهم و شاخص در بين آن‌ها ندا و خزر بودند. از ژنوتيپ هاي متحمل مي توان جهت دستيابي به ارقام متحمل به بلاست برگ در برنامه هاي به نژادي آينده استفاده كرد.