ارزيابي كيفيت منبع هاي آب زيرزميني دشت زنجان با استفاده از روش هاي EWQI و TOPSIS

سابقه و هدف: امروزه شاهد كاهش كيفيت آبهاي زيرزميني براثر عامل هايي همچون رشد جمعيت، گسترش صنايع، توسعه كشاورزي و lt;br / gt;... مي باشيم. از طرفي با توجه به اينكه سلامت انسان تحت تاثير كيفيت آبهاي زيرزميني است. بنابراين همواره حفاظت از كيفيت آنها lt;br / gt;موضوع بسيار مهم در عرصه مديريت منبع هاي آب بوده است. بدين منظور شاخص هاي كيفي بسياري در سرتاسر جهان براي تعيين كيفيت lt;br / gt;آب يك منطقه ابداع شده اند كه از آن جمله مي توان به شاخص كيفيت آب ( WQI ) اشاره كرد. هدف از تحقيق حاضر، تعيين پارامترهاي lt;br / gt;موثر بر كيفيت آب دشت زنجان با استفاده از تئوري آنتروپي و تحليل مولفههاي اصلي، تعيين مكان هاي مستعد آلودگي و در نهايت رتبه بندي lt;br / gt;منطقه ها از نظر كيفيت براي مصرف هاي شرب با تركيب روش تاپسيس با شاخص EWQI است. lt;br / gt;مواد و روش ها: منطقه مورد مطالعه، دشت زنجان با ميانگين بارندگي 323 ميليمتر در سال و بيشترين دماي 40 و كمترين دماي 6 / 29 lt;br / gt;درجه سانتيگراد است. پارامترهاي مورد بررسي بمنظور تعيين كيفيت آب زيرزميني دشت زنجان، سولفات، كلرايد، بيكربنات، اسيديته، lt;br / gt;كل مواد جامد محلول، نسبت جذب سديمي، هدايت الكتريكي، پتاسيم، سديم، منيزيم، كلسيم، سختي كل بودند. جهت تعيين مولفه هاي lt;br / gt;اصلي در كيفيت آب منطقه از روش تحليل مولفه هاي اصلي ( PCA ) استفاده گرديد. سپس با استفاده از شاخص EWQI به تبيين نتايج اين lt;br / gt;روش پرداخته شد. شاخص كيفي آب بعنوان يك روش امتيازدهي براي بررسي اثرهاي تركيبي پارامترهاي مستقل بر كيفيت كلي آب تعريف lt;br / gt;شده است. بمنظور جلوگيري از قضاوت هاي كارشناسي، وزن هريك از پارامترها در محاسبه شاخص كيفيت آب، با استفاده از روش آنتروپي lt;br / gt;تعيين گرديد. در نهايت براي رتبه بندي منطقه ها از نظر كيفيت آب از تركيب روش تاپسيس با EWQI استفاده شد. تاپسيس بعنوان يك lt;br / gt;روش تصميم گيري چندمعياره روشي ساده ولي كارآمد در اولويت بندي محسوب مي شود. lt;br / gt;نتايج و بحث: براساس ويژگي هاي آماري پارامترهاي كيفي مقادير هدايت الكتريكي و سختي كل بيشتر از ميزان استاندارد WHO است lt;br / gt;كه مي توان آن را ناشي از ساختار زمين شناسي، وجود لايه هاي آهكي و رسوب هاي تبخيري فراوان در سطح دشتها دانست. نتايج تحقيق lt;br / gt;نشان داد، كلر، مؤثرترين پارامتر بر كيفيت آب زيرزميني دشت زنجان بوده است. با بررسي روند تغييرپذيري هاي كيفي آبهاي زيرزميني دشت زنجان طي سال هاي 95 1382 ، چاه هاي مشاهده اي كوشكن و حومه زنجان بعنوان نقطه هاي مستعد آلودگي تعيين گرديدند و عامل lt;br / gt;افت كيفيت آب زيرزميني در آن منطقه ها به ترتيب پارامتر كلر و نسبت جذب سديمي تعيين شد. با توجه به نتايج روش تحليل مولفه هاي lt;br / gt;اصلي و نمودار اسكري كتل، پارامتر سختي كل و كلر بترتيب بيشترين تاثير را بر كيفيت آبزيرزميني دشت زنجان داشته اند و بيش از 80 lt;br / gt;درصد تغييرپذيري هاي كيفيت آب زيرزميني دشت زنجان را مي توان با سه عامل مورد ارزيابي قرار داد. عامل اول با بيش از 57 درصد lt;br / gt;تغييرات بيشترين نقش را دارا است. سپس عامل دوم با بيش از 12 درصد تغييرات و عامل سوم با 9 درصد تغييرات مهمترين عامل هاي lt;br / gt;تاثيرگذار بر كيفيت آب زيرزميني دشت زنجان مي باشند. همچنين براي اولويت بندي نقاط مشاهده اي دشت زنجان از نظر كيفيت آبهاي lt;br / gt;زيرزميني، از تركيب روش تاپسيس با شاخص EWQI استفاده شد. با توجه به نتايج حاصل از اين روش، ايستگاه ينگجه بعنوان بهترين lt;br / gt;ايستگاه با كيفيت عالي و ايستگاه كوشكن به عنوان بدترين ايستگاه با كيفيت نامطلوب انتخاب شدند. lt;br / gt;نتيجه گيري: پارامتر كلرايد با مقدار آنتروپي پايين و ميزان وزن آنتروپي بالا به عنوان تاثيرگذارترين پارامتر در دشت شناخته شد. همچنين lt;br / gt;ايستگاه ينگجه به عنوان بهترين ايستگاه و ايستگاه كوشكن به عنوان بدترين ايستگاه انتخاب شد.