بررسي اثرهاي اقتصادي و محيط زيستي بهينه سازي و اصلاح شبكه توزيع چغندرقند در زنجيره تامين شكر ايران

سابقه و هدف: با توجه به هزينه هاي بالا حمل و نقل در بخش شكر توليدي از چغندرقند ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ منطقي زﻧﺠﯿﺮه يﺗﺎﻣﯿﻦ آن از اﻫﻤﯿﺖ ﺧﺎﺻﯽ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ در ﮐﺎﻫﺶ ﻫﺰﯾﻨﻪ، ﮐﺎﻫﺶ آﻻﯾﻨﺪه ﻫﺎي ﻫﻮا، ﻣﮑﺎن ﯾﺎﺑﯽ ﺗﺴﻬﯿﻼت، ﺗﺤﻮﯾﻞ ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻊ خدمات ﺑﻪ ﻧﻘﺎط ﺗﻘﺎﺿﺎ و  رﺿﺎﯾﺖ ﻣﺸﺘﺮي را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ. بررسي مطالعه هاي گذشته نشان مي دهد كه بررسي هاي اندكي در زمينه بهينه يابي شبكه توزيع محصول هاي كشاورزي در زنجيره تامين با در نظر گرفتن تاثير اقتصادي و محيط زيستي انجام شده است. بنابراين تحقيق حاضر به بهينه ‏سازي شبكه توزيع چغندر قند از منطقه هاي توليدي به كارخانه هاي بهره برداري و تصفيه چغندرقند در زنجيره تامين شكر ايران و تعيين تاثير اقتصادي و محيط زيستي محيطي آن مي ‏پردازد. در اين پژوهش افزون بر مقايسه هزينه ‏هاي حمل و نقل در وضعيت توزيع موجود و بهينه، تغييرات در مصرف سوخت به ازاي تغيير در توزيع چغندرقند، كاهش انتشار ناشي از اصلاح شبكه حمل و نقل و منافع اقتصادي آن در كشور نيز محاسبه شد. مواد و روش ها: مطالعه حاضر با استفاده از آمار و اطلاعات مركز آمار ايران در سال 1393 براي10 استان توليدكننده چغندرقند شامل آذربايجان غربي، كرمانشاه، خوزستان، فارس، ياسوج، لرستان، سمنان، قزوين، خراسان رضوي و خراسان شمالي و 24 مركز تقاضا انجام شد. اين مطالعه با استفاده از الگوي برنامه ريزي رياضي و مدل‏سازي حمل و نقل به تجزيه و تحليل داده ها با بكارگيري نرم افزار GAMS پرداخت. نتايج و بحث: نتايج اجراي برنامه بهينه حمل و نقل نشان داد اجراي برنامه پيشنهادي سبب صرفه جويي در هزينه ها  به ميزان 43.7 ميليارد ريال  معادل 3.84 درصد شد. همچنين، نتايج اجراي برنامه بهينه حمل و نقل با در نظر گرفتن اثرهاي محيط زيستي، نشان دهنده ي كاهش مصرف سوخت به ميزان 2 ميليون و 177 هزار ليتر گازوئيل و منافع محيط زيستي حدود 5.7 ميليارد ريال است. نتيجه گيري: بنابراين مي توان نتيجه گرفت اجراي برنامه بهينه حمل و نقل سبب كاهش هزينه هاي حمل و نقل و كاهش مصرف سوخت شده است. لذا اجراي برنامه بهينه افزون بر كاهش هزينه ي حمل و نقل و قيمت تمام شده شكر سبب كاهش آلودگي و مصرف سوخت در كشور نيز مي‏ شود. بر اساس نتايج به دست آمده، پيشنهاد مي شود، در جريان برنامه ريزي حمل و نقل در زنجيره تأمين شكر، از الگوي پيشنهادي در اين مطالعه براي حمل و نقل چغندرقند استفاده شود، زيرا اجراي برنامه بهينه بر كاهش هزينه ي حمل و نقل و كاهش مصرف سوخت فسيلي و در نتيجه بر قيمت تمام شده شكر تاثير  مي‏ گذارد.