ارزيابي تأثير ساختار كالبدي بر الگوي جريان باد در محيط شهري نمونه موردي: محله سياه پوشان و گذر شاهي در محله قلعه دزفول

سابقه و هدف: شهرهاي امروز به دليل گستردگي بيش از حد با مشكلاتي مانند گرماي ناشي از تراكم شهري كه باعث ايجاد جزيره هاي گرمايي و نيز مسئله هاي محيط زيستي مي شود، رو به رو هستند كه در بعضي از نقاط زندگي را با مشكل مواجه مي كند. جريان باد در محيط شهري عامل مهم و تاثيرگذار روي تبادل گرما، رطوبت، انتقال ذرات و نيز تهويه محيط شهري است. .بررسي ها نشان مي دهد عامل هاي كالبدي چون تغيير محصوريت، تغيير ارتفاع ساختمان ها و جهت گيري متفاوت گذرها در بافت شهري برروي سرعت و جهت جريان باد تاثيرگذار است. هدف از اين مقاله تحليل داده هاي اقليمي مربوط به جريان باد در دو محدوده ي شهري دزفول و بررسي تاثير محصوريت معابر بر جريان باد است. مواد و روش ها: جهت انجام مطالعات، دو محدوده ي سياه پوشان و گذر شاهي به دليل وجود عامل هاي كالبدي مشابه و متفاوت نسبت به يكديگر جهت تحليل شرايط فيزيكي از طريق مقايسه داده هاي اقليمي در محدوده ي بافت تاريخي دزفول انتخاب گرديدند. جهت انجام اين پژوهش داده هاي شدت جريان باد و دماي محيط هر دو محدوده در پنج بازه زماني 119 صبح، 111 قبل از ظهر، 42ظهر، 64 بعد از ظهر و 86 عصر و در دو فصل زمستان و تابستان برداشت شده اند. سپس محصوريت نقاط برداشت شده محاسبه گرديد و با استفاده از تحليل رگرسيون خطي رابطه ي بين محصوريت و سرعت جريان باد بدست آمد. نتايج و بحث: نتايج به دست آمده نشان داد كه سرعت جريان باد در گذرهايي با جهت گيري جنوب غربي _شمال شرقي به نسب ديگر جهت گيري ها بيشتر است. همچنين بررسي ها نشان مي دهد كه مي توان با افزايش ميزان مشخص محصوريت ميزان سرعت جريان باد را به اندازه ي مشخصي افزايش داد كه در گذر شاهي نتايج به دست آمده از نمودارهاي رگرسيون در فصل زمستان نشان مي دهد كه محصوريت مقطع ها و سرعت باد داراي رابطه ي مستقيم هستند و با 1.5 تا 3 برابر شدن محصوريت كمينه (0.35)، به سرعت اوليه جريان باد 31تا 121 درصد اضافه مي شود. نتايج به دست آمده از نمودارهاي رگرسيون خطي در محدوده سياه پوشان نشان مي دهد كه با 2 تا 6 برابر كردن محصوريت 1.1تا 1.8 برابر بر سرعت جريان باد اضافه مي شود. همچنين در فصل تابستان نتايج به دست آمده از نمودارهاي رگرسيون خطي در گذر شاهي نشان مي دهد كه محصوريت گذرها و سرعت جريان باد داراي رابطه ي مستقيم هستند و با 1.5 تا 3 برابر شدن حداقل محصوريت (0.35)، 10 تا 40 درصد به سرعت اوليه جريان باد اضافه مي شود. در محدوده سياه پوشان نيز محصوريت گذرها و باد داراي رابطه ي مستقيم هستند. همچنين بررسي اين رابطه ها نشان  مي دهد با افزايش 2 تا 6 برابري محصوريت سرعت جريان باد به ترتيب 1.03 تا 1.20 برابر افزايش پيدا مي كند. نتيجه گيري: افزايش سرعت باد باعث مي شود تهويه در محيط شهري بهتر صورت بگيرد از طرف ديگر افزايش محصوريت باعث افزايش سرعت جريان باد مي گردد. ساختمان هاي يكدست و نيز محصوريت منظم به گونه اي كه داراي كمترين تغييرات باشد باعث مي شود سرعت جريان باد افزايش پيدا كند و همچنين دچار تلاطم و اشقتگي كمتري گردد. بنابراين مي توان با افزابش محصوريت و نيز ساخت ساختمان هاي منظم و يكدست در نهايت باعث تهويه بهتر محيط شهري شد.