تعليم ناخودآگاه در قصه‌هاي مثنوي (با نگاهي به حكايت‌هاي شرح سروري بر دفتر چهارم مثنوي معنوي)

از جمله شيوه هاي مؤثر ارتباط با ناخودآگاه مخاطب در متون عرفاني به منظور القاي بهتر آموزه‌هاي عارفانه، استفاده از تمثيل و استعاره است كه در اين ساحت، مي‌توان با ابعاد ژرف‌تري از روان آدمي ارتباط برقرار كرد و به شكلي غيرمستقيم تأثير فراواني در امر آموزش افراد گذاشت. اين روش، از جمله روش‌هاي مشترك ميان تكنيك هاي روانشناسانه مدرن و متون تعليمي صوفيانۀ ادب فارسي است. تمثيل، استعاره و كهن الگوها كه بخش مهمي از ژرف ساخت متن هاي ادبي عارفانه را تشكيل مي دهد، باوجود تعاريف كمابيش مشخصي كه از آنها، از سوي يونگ و برخي روانشناسان ديگر ارائه شده است، براي مخاطبان آشناست، اما هنوز ماهيت اين بخش از روان آدمي و ارتباط آن با پيش زمينه‌هاي فرهنگي و قومي و عصبي انسان جاي بحث فراواني دارد و بكارگيري آن‌ها در قصه‌هاي عرفاني و آثار كلاسيك ادبي و تشريح و واكاوي آن‌ها مي‌تواند اين شگردها را تفسير كند. مثنوي، مهم‌ترين متن ادب فارسي در استفاده از اين شگردهاست كه مولانا عميق‌ترين موضوعات حكمي و عارفانه را در قالب تمثيل هاي ساده و پيچيده طرح و ارائه مي‌كند. شرح سروري، يكي از شروح مفصل بر مثنوي است كه شارح خود نيز به آوردن حكاياتي در ايضاح و اثبات آموزه‌هاي مثنوي مي‌پردازد. در اين پژوهش با تحليل برخي از تمثيلات مثنوي و حكايت‌هاي شرح سروري به معرفي و تبيين زوايايي از تفكرات و حوزه‌هاي تعليمي مولانا از اين منظر پرداخته و دريافته مي‌شود كه بسياري از فنون‌ روش‌هاي روان درمانگرانه امروزين در قصه‌ها و تمثيل‌هاي مثنوي جريان دارد.