بررسي تحليلي تأثير ذهن و زبان سنايي بر مولانا (بر اساس رويكرد بينامتني)

بديهي است كه تصوّف و عرفان از موضوعات بسيار مهم در تحولات شعر فارسي در قرن ششم بوده و سنائي نخستين كسي است كه به ايجاد منظومه‏هاي بزرگ عرفاني (چون حديقه‌الحقيقه و طريق‌التحقيق) توجّه كرده است. علاوه بر اين، بسياري از قصائد او به موضوع اخير اختصاص داده شده است. بررسي احوال و آثار مولانا و سنايي درنظر اديبان و محقّقان فارسي زبان – اعم از ايراني و غيرايراني- بسيار مهم بوده است. نگارنده در اين جستار برآنست كه با روش تحليلي- توصيفي مبتني بر مطالعۀ بينامتني، به بررسي تأثيرات سنايي بر مولوي بپردازد. برآيند تحقيق نشان مي‌دهد كه مولوي با همه عظمت و بزرگي، عميقاً متأثّر از انديشه و آثار شاعر غزنه است. مولوي هرگاه به مسائل عارفانه و عشق و ايمان صادقانه مي‌پردازد، خود را به سنايي بيش از ديگران نزديك مي‌بيند. به تعبير محقّقان، مولوي بيشترين اقتباس را از آثار و اشعار سنايي داشته است و اين اقتدا تا آن‌جا پيش مي‌رود كه برخي مولوي را متهم به پيروي بيش از حد از سنائي مي‌كنند. اين تأثير با هنرنمايي‌هاي مولوي در زمينۀ ذهن و زبان و تصاوير و حكايات با زيبايي بيشترخودنمايي مي‌كند.