تأملي در دامنه مقام خلافت اللّهي زن با تكيه بر آيات قرآن و ديدگاه عرفاي مسلمان

مسأله خلافت الهي از مسائل غامض و بحث انگيز در حوزه علوم قرآني، كلام و عرفان است. تنها آيه اي از قرآن كريم كه به صورت صريح و مطلق بحث خلافت الهي را مطرح كرده آيه 30 سوره بقره است؛ با اين حال اهميت اين مقام به حدي است كه گويا ارسال پيامبران و انزال كتب آسماني، همه در جهت تربيت خليفه الهي صورت گرفته است. عموماً پژوهش هاي محققان در رابطه با «خلافت الهي» حول مسائلي چون: تفسير آيه خلافت، ارتباط خلافت الهي با انسان كامل و دامنه خلافت انجام يافته است؛ لكن مقاله حاضر در نظر دارد با استفاده از آيات الهي، تأملي در راستاي دامنه خلافت الهي زن داشته باشد و در عين حال، به نقد ديدگاه برخي عرفاي مسلمان نيز در اين حوزه بپردازد. هدف ديگر كه فرع هدف اصلي محسوب مي‌شود، بررسي اجمالي برخي از مؤلفه‌هايي است كه با توجه به ويژگي‌هاي شخصيتي زن دامنه خلافت الهي او را گسترش مي دهد. «مادري» و «ديگرخواهي» از مؤلفه هاي مؤثر براي افزايش دامنه خلافت‌ الهي زن است كه مسيري تا حدي متمايز نسبت به مرد براي وي پديد مي‌آورد. از سويي، مطالعه آثار عرفاني ما را با دو ديدگاه متفاوت در رابطه با دامنه خلافت‌ الهي زن مواجه مي سازد. گروهي از عرفا تفاوت هاي تكويني موجود در آفرينش زن را تحديد كننده دامنه خلافت‌ الهي زن نسبت به مرد مي دانند و برخي ديگر، اين مقام را امري مرتبط با روح انسان مي دانند و بر اين باورند كه زن و مرد در دستيابي به مراتب بالاي آن تفاوتي با يكديگر ندارند.