شكل‌شناسي راوي در حكايات كرامت‌هاي عرفاني

حكايات كرامات، رواياتي است كه كارهاي خارق‌العاده اوليا را بيان مي‌دارد. حجم زيادي از تذكره‌هاي صوفيانه به ذكر حكاياتي در باره كرامات اوليا اختصاص يافته است. اين روايات جايگاه ويژه‌اي در ادبيات عرفاني دارد و تمام ويژگي‌هاي يك روايت خوب از جمله ساختار را داراست. ساختارگرايي، تحليلي است كه به ساختار و مناسبات دروني اجزاء يك اثر ادبي يا هنري مي‌پردازد. يكي از عرصه‌هاي تحليل ادبي ساخت گرا، عرصه روايت‌شناسي است. روايت‌شناسي در پي كشف زبان و قواعد پنهان روايت‌هاست. يكي از اصولي كه روايت‌شناسان ساخت گرا به آن مي‌پردازند، شكل‌شناسي راوي است. اين كه راوي كيست؟ چگونه روايت را مطرح مي‌كند؟ از چه جايگاهي داستان را تعريف مي‌كند و غيره. اين مقاله تلاش دارد، با استفاده از روش‌هاي توصيفي و تجزيه و تحليل ساختارگرايي، شكل‌شناسي راوي را در حكايات كرامات: طبقات الصوفيه خواجه عبدالله انصاري(5 و 4 ه. ق.)، اسرارالتوحيد محمد بن منور(5 و 4 ه. ق.)، تذكرة الاولياء عطار نيشابوري(7 و 6 ه. ق.)، نفحات الانس جامي(9 ه. ق.) و طرائق الحقائق معصوم علي شاه (14 و 13 ه. ق.) مشخص نمايد. اين بررسي بر اساس نظريات روايت‌شناسان ساخت گرا و با نگرش به ادبيات عرفاني صورت پذيرفته است. پژوهش نشان مي‌دهد كه در حكايات كرامت‌هاي عرفاني، راوي، شخصي متعين و مجزا از نويسنده است. او مي‌تواند‌ شناس يا ناشناس، داناي كل نامحدود يا محدود و ديد دروني يا بيروني داشته باشد، اما نقل قول‌هايش مستقيم است و زمان، ضماير و رنگ و بوي شخصيت را دارد.