ارزيابي فضايي هسته‌هاي فرعي پيشنهادي طرح جامع جديد شهر تبريز براي تبديل به مراكز توسعه حمل‌ونقل‌محور (TOD)

طرح مسأله: انتقادات واردشده به مدرنيسم در شهرسازي به پديدآمدن رويكردهاي مبتني بر پست‌مدرنيسم و پيرو آن رويكردهاي زيست‌محيطي و توسعه پايدار شهري منجر شد. توسعه حمل‌ونقل‌محور (TOD)، يكي از مصاديق توسعه پايدار شهري است كه هدف اصلي آن، حل معضلات ترافيكي شهرها مبتني بر برنامه‌ريزي كاربري اراضي و گسترش حمل‌ونقل عمومي است. در طرح جامع جديد شهر تبريز علاوه بر هسته مركزي شهر، دو هسته فرعي در شرق و غرب شهر به‌منزله هسته‌هاي تمركز شهر پيشنهاد و رويكرد توسعه حمل‌ونقل‌محور و ايجاد مدل گرهي ترانزيتي به‌مثابه سياست ترافيكي طرح اتخاذ شده است. بديهي است ناهماهنگي در ايجاد تمركز در اين مناطق با برنامه‌هاي ترافيكي و تبديل اين مراكز به مراكز توسعه حمل‌ونقل‌محور موجب پديدآمدن مشكلات جديد ترافيكي خواهد شد. هدف: هدف اصلي پژوهش حاضر، سنجش اين مراكز ازنظر فضايي و ظرفيت تبديل آنها به مراكز TOD است و در صورت وجود اين ظرفيت، راهكارهايي براي بهبود وضعيت ارائه شده است. روش شناسي: اين پژوهش ازنظر هدف، جزو پژوهش‌هاي كاربردي و ازنظر روش، جزو پژوهش‌هاي توصيفي به شمار مي‌آيد. فرايند كار به‌طوركلي از دو مرحله مطالعات كتابخانه‌اي و بررسي ميداني تشكيل شده است. مهم‌ترين ابزار گردآوري و تحليل اطلاعات، نرم‌افزارهاي سيستم اطلاعات جغرافيايي ازجمله ARC GIS 10.3 است. براي رتبه‌بندي و مقايسه تطبيقي محدوده‌هاي مطالعه‌شده نيز از روش‌هاي ضريب ناموزوني موريس، روش بي‌مقياس‌سازي خطي (بردار ويژه) و روش تحليل سلسله‌مراتبي (AHP) استفاده شده است. نوآوري: نوآوري مقاله حاضر در استانداردسازي و طبقه بندي شاخص‌هاي رويكرد توسعه حمل‌ونقل‌محور و استفاده از توابع تحليلي نرم‌افزارهاي سيستم اطلاعات جغرافيايي ازجمله Arc GIS Autodesk MAP براي تحليل ميداني شاخص‌هاست. نتايج: نتايج پژوهش نشان مي‌دهد محدوده راه‌آهن وضعيت نسبي بهتري نسبت به محدوده دانشگاه دارد؛ ولي درمجموع هيچ‌كدام از هسته‌هاي پيشنهادي طرح جامع در وضعيت موجود تناسب مطلوبي با شاخص‌هاي TOD ندارد و براي تبديل به TOD بايد تغييرات عمده فضايي در ساختارشان ايجاد شود.