شناسايي راهكارهاي سازگاري كشاورزان كوچك‌مقياس در مقابله با خشكسالي در استان آذربايجان غربي

در مناطق خشك و نيمه‌خشك همچون ايران، خشكسالي خطرناك‌ترين سازه اقليمي به شمار مي‌آيد. در نواحي روستايي از آنجا كه معيشت بيشتر مردم كشاورزي و نهاده اصلي در فعاليت‌هاي كشاورزي نيز آب است، خشكسالي تأثيراتي دوچندان دارد؛ اين پديده به نابودي اقتصاد روستايي، مهاجرت‌هاي روستاييان و درنهايت تخريب كيفيت زندگي روستايي منجر مي‌شود. هدف كلي اين پژوهش، شناسايي راهكارهاي سازگاري كشاورزان كوچك‌مقياس در مقابله با خشكسالي در استان آذربايجان غربي است. جامعه آماري پژوهش شامل دو گروه است؛ گروه نخست، همه كشاورزان كوچك‌مقياس استان آذربايجان غربي و گروه دوم، كارشناسان و متخصصان آگاه به مسائل خشكسالي و معيشت در جهاد كشاورزي استان آذربايجان غربي. حجم نمونه در بخش كشاورزان، 430 نفر از سرپرستان خانوارهاي روستايي كوچك‌مقياس با استفاده از جدول كرجسي و مورگان و روش نمونه‌گيري طبقه‌اي چندمرحله‌اي با انتساب متناسب براي مطالعه مشخص و در بخش كارشناسان و متخصصان، 23 نفر به‌صورت هدفمند تعيين شد. براي تجزيه و تحليل داده‌ها، روش‌هاي سلسله‌مراتبي فازي (FAHP)، سامانه اطلاعات جغرافيايي (GIS) و نرم‌افزار SPSS به‌منظور انجام T تك‌نمونه‌اي و آزمون فريدمن به كار رفت. نتايج تحليل سلسله‌مراتبي فازي حاصل از پرسش‌نامه كارشناسان نشان مي‌دهد مهم‌ترين راهكارهاي سازگاري به ترتيب شامل اقتصادي، ترويجي‌فني، زراعي، زيرساختي و اجتماعي‌فرهنگي است؛ اما از ديدگاه كشاورزان، مهم‌ترين راهكارهاي سازگاري به ترتيب شامل اقتصادي، ترويجي‌فني، اجتماعي‌فرهنگي، زراعي و زيرساختي است. تاكنونبيشتر پژوهش‌ها درزمينه راهبردهاي سازگاري انجام پذيرفته و پژوهشي درزمينه عوامل پيش‌برنده سازگاري در استان آذربايجان غربي انجام نشده است؛ بر اين اساس بهره‌گيري از نظر كارشناسان و كشاورزان با مشخص‌كردن راهكارهاي سازگاري در اين پژوهش نوآوري محسوب مي‌شود.