بررسي و تحليل مفاخره در جهان‌نگري سلطان‌ولد با تمركز بر غزليات او

مفاخره از مضامين و بن‌مايه‌هايي است كه بخش بزرگي از ادبيات فارسي را تشكيل مي‌دهد و شاعران و نويسندگان فراخور شخصيت، احوال و مسائل اجتماعي زمان خود به اين مسئله مي‌پردازند؛ مفاخره افزون‌بر متون ادبي، در متون ديني ـ عرفاني نيز ديده مي‌شود و پيشوايان دين و عرفان با نازش به اخلاقيات نيك و خصلت‌هاي پسنديدۀ خود، از شخصيت واقعيشان پرده برمي‌دارند. نويسندگان در اين پژوهش به روش توصيفي ـ تحليلي، مفاخره در غزليات سلطان‌ولد را بررسي مي‌كنند و دلايل فخريه‌سرايي او را مي‌كاوند. نتيجۀ اين پژوهش ما را به اين نكته رهنمون مي‌كند كه سلطان‌ولد افزون‌بر نازش به شعر و درونمايۀ گفتارش، مراتب معنوي خود را نيز برمي‌شمارد و به آنان افتخار مي‌كند. او به مصاحبت با بزرگان طريقۀ مولويه مباهات مي‌كند و ترقي روحاني خود را مرهون عنايت آنها مي‌داند. رسيدن به مراتب عرفاني بالا موجب شده است سلطان‌ولد خود را از بزرگان طريقت، برتر بداند و در بسياري از اوقات خود را مانند انبياي الهي بپندارد. نكتۀ ديگر اينكه بسياري از مفاخرات صوفيانۀ سلطان‌ولد كه گاهي مبالغه‌آميز به نظر مي‌رسد، در نظرگاه عرفاني او ريشه دارد؛ افزون‌بر اين، شرايط اجتماعي ـ فرهنگي آسياي صغير در آن زمان و همچنين بافت موقعيتي آفرينش اثر نيز در اين مسئله مؤثر است.