مفهوم‌سازي واژه «لِسان» در قرآن در پرتو نظريه استعاره‌شناختي

يكي از ديدگاه‌هاي رايج در زبان‌شناسي‌شناختي، نظريه «استعاره مفهومي» است كه مي‌‌‌توان از اين نظريه در مطالعات ديني استفاده كرد. در پژوهش حاضر، ابتدا مقدماتي درباره استعاره و نظريه استعاره مفهومي بيان مي‌شود؛ سپس با بررسي مفهوم «لِسان» در قرآن كريم بر اساس نظريه استعاره مفهومي، تأثير اين ديدگاه بر نحوه فهم گزاره‌هاي ديني بررسي مي‌گردد. به همين منظور تمام آياتي كه مشتمل بر واژه «لسان» بودند، استخراج و حوزه‌هاي مبدأ استعاره مفهومي «لسان» واكاوي مي‌شوند. واژه «لسان» و جمع آن (أَلْسِنَۀ) 25 بار در كل قرآن به كار رفته‌است كه نتيجه بررسي عبارات استعاري «لِسان» نشان مي‌دهد كه قرآن براي مفهوم‌سازي «لِسان» از دو شيوه استعاره‌ مفهومي و مجاز مفهومي استفاده كرده ‌است. بر اساس يافته‌هاي پژوهش، شش مورد استعاره مفهومي در آيات مورد نظر يافت شد كه در آن آيات، از زبان و اعمال منتسب به آن مانند ضربه زدن، دريافت (تلقي)، بستن و باز كردن، شهادت دادن و پيچاندن براي مفهوم‌سازي مفاهيمي مثل دشمني كردن، طعنه زدن، تمسخر و شيوايي در سخن و مانند آن (كه عمدتاً از درجۀ انتزاع بالايي برخوردارند و از تجارب پايه بشر به‌شمار نمي‌آيند) استفاده شده است.