بررسي ساختار فضايي سرطان پستان براساس مدل آميخته خطي تعميم‌يافته پواسون در ايران

Spatial structure of breast cancer using Poisson generalized linear mixed model in Iran

زمينه و هدف: سرطان پستان يكي از شايع‌ترين بيماري‌هاي زنان است و بيش از ساير سرطان‌ها منجر به مرگ‌ومير آنان مي‌شود. روند رو به افزايش سرطان پستان در ايران، ضرورت انجام مطالعات گسترده در اين زمينه را روشن مي‌سازد. برخي مطالعات نشان داده‌اند كه در كشورهاي مختلف و حتي مناطق مختلف يك كشور تفاوت خطر بروز سرطان پستان وجود دارد. هدف از پژوهش كنوني تعيين ساختار فضايي بروز سرطان پستان براساس مدل‌هاي آماري و شناسايي مناطق داراي بروز بالاي سرطان پستان در ايران بود. روش بررسي: اين مطالعه اكولوژيك از بهمن 1396تا تير 1397 در دانشگاه علوم پزشكي كرمانشاه انجام شد. داده‌هاي مربوط به بيماران مبتلا به سرطان پستان تمام استان‌هاي ايران در فاصله زماني سال‌هاي 88-1383 بررسي شدند. عوامل مورد بررسي در اين مطالعه شامل مصرف ميوه و سبزيجات، فعاليت فيزيكي، اضافه‌وزن يا چاقي و شاخص توسعه انساني بودند. براي تحليل داده‌ها از مدل‌هاي آميخته خطي تعميم‌يافته پواسون معمولي و فضايي استفاده گرديد. يافته‌ها: در هر دو مدل، ارتباط مستقيم و معناداري بين بروز سرطان پستان و شاخص توسعه انساني يافت شد (0/05P<). افزون‌بر شاخص توسعه انساني، عوامل اضافه‌وزن يا چاقي در مدل‌هاي آميخته خطي تعميم‌يافته پواسون فضايي نيز به‌طور مستقيم و معناداري با بروز سرطان پستان ارتباط داشت. در مدل‌هاي آميخته خطي تعميم‌يافته پواسون فضايي با ساختار همبستگي بيز كامل، استان‌هاي گيلان و آذربايجان شرقي داراي بيشترين و استان كهكيلويه و بوير احمد داراي كمترين خطر بروز سرطان پستان بودند. نتيجه‌گيري: توزيع سرطان پستان در ايران داراي ساختار فضايي است. يعني استان‌هاي هم‌جوار خطرات بروز مشابهي در مورد ابتلا به اين بيماري دارند.

Background: Breast cancer is one of the most common diseases in women and causes more deaths rather than other cancers. The increasing trend of breast cancer in Iran makes clear the need of extensive breast cancer research in this area. Some studies showed that in the variety countries and even in the different areas in one country has different risk of breast cancer incidence and this is a reason that there is a correlation between region of life and risk of breast cancer. The purpose of this study was to determine the spatial structure associated with the incidence of breast cancer based on statistical models and identification of areas with high incidence of breast cancer in Iran. Methods: This ecological study was conducted in Kermanshah University of Medical Sciences, Iran, from February to July 2018. Data on breast cancer patients in all provinces of Iran (30 provinces) were investigated since 2004 to 2009. Risk factors in this study included fruit and vegetable consumption, physical activity, overweight or obesity, and human development index. In this study, we have used routine and spatial Poisson's generalized linear mixed models for data analysis. Results: In both routine and spatial models, direct and significant correlation was found between the incidence of breast cancer and the human development index (P<0.05). In addition to human development index, overweight or obesity factors were also had direct and significant relationship to the incidence of breast cancer in the spatial Poisson's generalized linear mixed model (P<0.05). In the spatial Poisson's generalized linear mixed model with correlation structure of Besag Yorg Molie (BYM), two provinces of Gilan and East Azerbaijan had the highest risk of breast cancer incidence and province of Kohgiluyeh and Boyer Ahmad had the lowest risk of breast cancer incidence. Conclusion: The results showed that the distribution of breast cancer incidence in Iran has a spatial structure. That is, the adjacent provinces have similar incidences of this disease.