تبيين معناي فلسفي فقر و غنا در صحيفه سجاديه

فقر و غنا از مفاهيمي است كه علاوه بر معناي ظاهري، معناي عميق ديني و فلسفي را نيز بر مي‌تابد. اصطلاح فقر به دو معناي مذموم و ممدوح در كلام امام سجاد(ع) آمده است. فقر ممدوح آن است كه نياز و وابستگي حقيقي انسان به ذات حق را نشان دهد. اما فقري كه احساس تعلق و نياز به غير ذات حق را در انسان ايجاد كند، مذموم است. در حكمت متعاليه با تحليل اصل عليت و بر مبناي اصالت وجود، اين نتيجه حاصل مي‌گردد كه تمام موجودات امكاني در اصل هستي خود به منشا هستي، وابستگي محض‌اند. اين تعلق به معناي اين نيست كه آنها در ابتدا چيزي هستند و سپس در وجود خود به خدا نياز داشته باشند، بلكه وجودي جداي از علت خود نداشته و سراسر ربط و تعلق به حضرت حق هستند كه با تعابيري چون فقر ذاتي، فقر وجودي و وجود رابط بيان مي‌شود. بنابر اين همان گونه كه در كلام خداوند نيز اشاره شده است، فقر از خواص ذاتي مخلوقات، و غنا منحصر در خداوند است. اين معنا در عبارات پر مغز امام سجاد(ع) در صحيفه سجاديه وجود دارد كه در اين نوشتار مورد بحث قرار گرفته است.