جايگاه عقل در دين شناسي از ديدگاه علامه طباطبايي و ابن ‏تيميه

يكي از مباحث مهم در دين شناسي جايگاه عقل در درك معارف ديني است، در پژوهش پيش رو تلاش مي‌شود جايگاه عقل از ديدگاه ابن تيميه و علامه طباطبايي مورد تحليل و بررسي قرار گيرد، تا نقاط قوت وضعف دو ديدگاه روشن شود. ابن تيميه معتقد است گاهي عقل بر قوه‏اي گفته مي‌شود كه انسان با آن تعقل مي‌كند، چنانكه بر علوم و اعمالي كه با آن قوه حاصل شده نيز عقل گفته مي شود. كه اين معني نتيجه عقل به معناي اول است، ازديدگاه ابن تيميه انسان در كسب معارف ديني با بودن كتاب و سنت و فطرت نيازي به عقل ندارد، و در صورت تعارض شرع و عقل، شرع مقدم است و ساني كه به عقل در معارف توجه مي كنند را در خطا مي‏داند. علامه نيز معتقد است مراد از عقل در انسان عبارتست از نفس مدرك انسان و آن مبدئى است كه تصديقهاى كلى و احكام عمومى بدان منتهى مي شود، علامه ديدگاه افراطي كه در آن عقل در دين شناسي كاملا خود بسنده است و ديدگاه تفريطي كه به بى‏اعتباري عقل نظر دارد، نمي پذيرد، و معتقد است جايگاه عقل بين آن دو است و عقل به هيچ‏وجه به خطا نمي رود و يكي از منابع مهم در معرفت ديني است. و هرگز بين عقل و شرع تعارض واقع نمي‏شود، دراين ميان عقل در انديشه علامه نسبت به ابن‏تيميه داراي جايگاه ويژه‏اي در كسب معارف ديني دارد.