شرط بازنگري قيمت در قراردادهاي گازي «دريافت يا پرداخت» و حل‌وفصل اختلافات ناشي از آن

قراردادهاي عرضۀ گازِ take or pay از انواع قراردادهاي بلندمدت خريدوفروش گاز طبيعي است كه ويژگي طولاني بودن مدت آن ناخواسته موجب تغيير قيمت قرارداد مي‌شود. تغيير قيمت قرارداد نيز تعادل اقتصادي آن را بر هم مي‌زند و تبعاً اجراي قرارداد را با مشكل مواجه مي‌سازد. تغيير قيمت اين قراردادها معمولاًَ از عوامل مختلفي ناشي مي‌شود كه آزادسازي بازارهاي مصرف نهايي، انقلاب گاز شل، بحران‌هاي اقتصادي، جدايي و تفاوت قيمت نفت و گاز از مصاديق بارز آن است، ليكن حوادث ناگهاني بيش از ساير عوامل در تغيير قيمت قراردادهاي take or pay مؤثر است. در مورد اين‌گونه مشكلات قراردادي هم تاكنون راهكارهاي حقوقي خاصي ارائه شده كه تأكيد بر تعيين دقيق قيمت گاز طبيعي يا پيش‌بيني مكانيسم‌هاي تعيين قيمت براساس مقياس‌هاي مختلف براي پيشگيري از آن مشكلات به‌كار مي‌رود و گنجاندن شرط بازنگري در قيمت به‌عنوان Exit Clause هنگام امضاي قرارداد نيز براي اصلاح آن مدنظر قرار مي‌گيرد. اختلافات ناشي از تغيير قرارداد عرضۀ گاز طبيعي نيز در گذشته از طريق مذاكره و داوري تجاري حل‌وفصل مي‌شد، اما در حقوق كنوني از داوري بازنگري قيمت استفاده مي‌شود كه مقالۀ حاضر به تحليل آن مي‌پردازد.