ارزيابي ريسك زيست محيطي شركت پتروشيمي ايلام با استفاده از روش هاي TOPSIS و ANP در سال 1395

Environmental Risk Assessment of Ilam Petrochemical Company Using Analytical Network Analysis and the Technique for Order of Preference by Similarity to Ideal Solution Methods in 2016

مقدمه: هدف اصلي صنايع پتروشيمي توليد فرآورده­ هاي پتروشيمي و شيميايي و فرآورده­ هاي فرعي از نفت و مشتقات نفتي و گاز طبيعي است كه با توجه به فعاليت ­ها و فرآيندهايي كه در آن صورت مي ­گيرد داراي پتانسيل ايجاد آثار سوء بر محيط ­زيست مي ­باشند. در اين پژوهش سعي بر اين شده است كه با استفاده از روش هاي ANP و TOPSIS، ريسك ­هاي زيست ­محيطي شركت پتروشيمي ايلام ارزيابي شود و با پيشنهاد اقدامات مديريتي مناسب جهت كاهش اثرات ريسك­ ها از بروز حوادث متعدد در فرآيندها جلوگيري به عمل آيد. مواد و روش­ ها: در ابتدا خطرات بالقوه و ريسك­ هاي موجود در مجتمع پتروشيمي ايلام، از طريق بازديد ميداني و به كمك مصاحبه با كارشناسان فني پروژه، شناسايي شد و در قالب پرسش نامه­ هايي توسط 20 نفر از كارشناسان شركت پتروشيمي و اداره كل حفاظت محيط ­زيست تكميل گرديد كه باعث مشخص شدن ريسك ­هاي شاخص شد و در محيط­ هاي فيزيكوشيميايي، بيولوژيكي و اقتصادي-اجتماعي- فرهنگي تفكيك گرديد. در ادامه با استفاده از تكنيك تحليل شبكه ­اي(ANP) و آناليزهاي انجام شده به وسيله نرم ­افزار Super Decision، وزن ­هاي مرتبــط با شاخص ­ها مشخص شد. سپس وزن ­هاي به دست آمده براي ريسك ­هاي شناسايي شده توسط روش TOPSIS اولويت بندي شد و ريسك ­هاي بحراني مشخص گرديد. در ادامه راهكارهايي در جهت كنترل و حذف ريسك ­ها پيشنهاد شد. يافته­ هاي پژوهش: بر اساس آناليزهاي انجام شده در محيط فيزيكوشيميايي، ريسك آلودگي هوا با ميزان 0/972، در محيط بيولوژيكي ريسك كاهش كيفيت آب منطقه با ميزان 0/883 و در محيط اقتصادي-اجتماعي- فرهنگي ريسك به خطر افتادن سلامت عمومي منطقه با ميزان 0/679 بالاترين امتياز ريسك را كسب كرده­اند. بحث و نتيجه ­گيري: نتايج نشان داد كه مهم ترين ريسك ­هاي پتروشيمي مورد مطالعه، آلودگي هوا، كاهش كيفيت آب و به خطر افتادن سلامت عمومي منطــقه است. بنا بر اين به منظور كاهش يا حذف خطرات و عوامل به وجود آورنده­ ريسك ­هاي ­محيط­ زيستي پيشنـــهاد مي شود دوره­ هاي بازرسي و پايش، متناسب با ريسك ­هاي شناسايي شده، جزء مهم ترين اهداف برنامه ­هاي مديريتي قرار گيرد.

Introduction: The main objective of the petrochemical industry is the production of petrochemical and chemical products and sub-products from oil, oil derivatives, and natural gas. Accordingly, the activities and processes have the potential to cause adverse effects on the environment.This study aimed to evaluate the environmental risks of Ilam Petrochemical Company using analytical network analysis (ANP)andTechnique for Order of Preference by Similarity to Ideal Solution Methods (TOPSIS)by proposing appropriate management measures to reduce the risk effects of multiple incidents in processes. Materials & Methods: At first, potential dangers and risks of the Ilam Petrochemical Complex wereidentified through field visits and interviews with project technical experts.Accordingly, a questionnairewasdesignedand20 experts from the Petrochemical Company and the Environmental Protection Agencywere asked to complete the designed questionnaire. The obtained results led to the identification of significant risksfactors, which were then categorized according to physio-chemical, biological, and socio-cultural-economic environment hazards. Subsequently, the weight associated with the each index was determinedusinganalytical network analysis (ANP) as well as the analysis of data in Super Decision software. In the next step, the obtained weights were prioritized for the identified risks by TOPSISmethod, and critical risks were identified. Finally, we propose the proper strategies for the controlandomissionof these risks. Findings: According to the obtained results,thehigh risk factors include the risk of air pollution with the rate of 0.972 inthephysico-chemicalenvironment, the risk of lowwater quality with therate of 0.883in the biological environment, and the risk ofgeneral health with a rate of 0.679 inthe socio-cultural-economic environment. Discussion & Conclusions: The results showed that the most important petrochemical riskswereair pollution, low water quality, and publichealth hazard. Therefore, it is recommendedto take the inspection and monitoring measures in accordance with the identified risksin order to eliminate the factors generatingenvironmental risks. It is also suggested to set these measures asthe main objectives of management planning.