رفتارشناسي حاكم در نامه‌ي امام علي(ع) به مالك اشتر (تحليل متني گزاره‌هاي رفتاري با روش تحليل محتوا)

هدف پژوهش حاضر بررسي ابعاد روان‌شناسي رفتار‌ حاكم در نامه‌ امام علي(ع) به مالك اشتر و ترسيم الگويي اسلامي از رفتار حاكم است. روش پژوهش تحليل محتوا بوده و با معناكاوي واژگان، 57 گزاره‌ رفتاري به ‌كاربرده‌ شده در متن نامه استخراج گرديد كه بنابر مشتركات محتوايي در هشت مقوله‌ رفتاري: مردم‌مداري، كنترل رفتاري حاكم، ارزش‌گذاري عادلانه بر كار مردم، پاي‌بندي به عهد و پيمان، عيب‌پوشاني مردم، سهل‌انگاري‌نكردن در امور، گسترش ‌ندادن تملق و چاپلوسي و پرهيز از انتقام و كين‌جويي جاي گرفت. مجموع گزاره‌هاي رفتاري ذكر شده در متن نامه، جامعه  و نظام اداري سالم را ترسيم مي‌كند كه در صورت رعايت آن‌ها مي‌توان جامعه‌اي رشيد، فعال، فضليت‌محور، مسئوليت‌پذير و در حال رشد و حركت داشت. فراواني‌سنجي اين گزاره ها برحسب مقولات موجود در آن‌ها نشان مي دهد كه بيش‌ترين گزاره‌ رفتاري مربوط به مردم‌مداري با 18 گزاره بوده كه در ذيل آن‌ها دستورالعمل هاي رفتاري حاكم در برخورد با مردم هم‌چون: تجاهل و تغافل، فضيلت‌سالاري و رشادت‌پروري بيان شده است. دومين گزاره‌ي پركاربرد، مقوله‌ي كنترل رفتاري حاكم است كه به دستورالعمل هاي اخلاقي هم‌چون: كنترل نفس و پرهيز از تندزباني مي‌پردازد.