بررسي پديده گرد و غبار در غرب ايران از ديدگاه هواشناختي (مطالعه بلندمدت و كوتاه‌ مدت)

گرد و غبار يكي از پديده‌هاي مخرب جوي است كه داراي تأثيرات زيست محيطي، سلامت عمومي، منابع طبيعي، اجتماعي و ... مي‌باشد. در اين مقاله شرايط تشكيل و انتقال پديده گرد و غبار بر روي نواحي غربي كشور از ديدگاه هواشناختي (مطالعه بلندمدت و كوتاه‌مدت) مورد بررسي قرارگرفته است. مطالعه بلندمدت براي داشتن الگوي اقليمي هواشناسي منجر به اين پديده و مطالعه كوتاه‌مدت جهت بررسي چگونگي ايجاد و انتقال ذرات معلق بر اساس مطالعه جريانات، الگوهاي جوي و شرايط فيزيكي انجام ‌شده است. براي اين منظور داده‌هاي هواشناسي ايستگاه فرودگاه ايلام به‌عنوان ايستگاه شاهد منطقه غرب كشور استخراج و به‌صورت آماري طي دوره (2010-1985) به تفكيك ماه، فصل و شدت (ميدان ديد افقي) بررسي گرديد، سپس الگوهاي جوي مؤثر در ايجاد گرد و غبار از ديدگاه همديدي، ديناميكي و عددي مطالعه شد. نتايج نشان داد ميانگين الگوهاي جوي منجر به گرد و غبار در فصول خشك و تر متفاوت مي‌باشد. اما مهم‌ترين ويژگي‌هاي غالب اين الگوها كه موجب توليد گرد و خاك در منطقه و انتقال آن به غرب كشور مي‌شود عبارت است از: 1 وجود و تقويت سامانه كم‌فشار حرارتي بر روي منطقه و ادغام آن باكم‌فشار ديناميكي 2 نفوذ سامانه پرفشار بر روي تركيه و غرب سوريه و نواحي شمال غرب ايران، 3 ايجاد گراديان قوي فشاري مداري و نصف‌النهاري شده 4 وزش باد نسبتاً شديد غرب شمال‌غربي بر روي مناطق مستعد گردوخاك، 5 استقرار ناوه‌ي حاصل از كم ارتفاع تراز hpa500 بر روي سوريه و عراق و امتداد آن تا شمال‌غرب عربستان، 6 افزايش سرعت اصطكاكي قبل از وقوع توفان گرد و خاك و وجود سرعت‌هاي اصطكاكي بيش از m/s 5/0 بر روي كانون‌هاي گردوخاك. همچنين بررسي‌ها نشان داد كه مناطق منبع براي گرد و غبارهاي نيمه غربي كشور در كشورهاي عراق (شمال‌غرب و غرب براي فصل خشك و مركز و جنوب در فصل مرطوب)، شمال عربستان (بيشتر در فصل مرطوب) و شرق سوريه (عمدتاً در فصل خشك) مي‌باشد.