پديد آورندگان :
قرباني وناجمي ، ميلاد دانشگاه تهران - گروه مشاوره، تهران، ايران , زندي، سعيد دانشگاه علامه طباطبائي - گروه مشاوره، تهران، ايران , نصرتي، فاطمه دانشگاه تهران - گروه روانشناسي و آموزش كودكان استثنايي، تهران، ايران , غباري بناب، باقر دانشگاه تهران - گروه روانشناسي و آموزش كودكان استثنايي، تهران، ايران
كليدواژه :
ذكر , قرآن , حديث , استرس , روان شناسي
چكيده فارسي :
انسان امروز از استرس و پيامدهاي منفي آن رهايي كامل ندارد. اخيرا به كارگيري سنت هاي ديني-فرهنگي را به عنوان راهبردي براي مقابله با استرس مطرح كرده اند. كارآزمايي ها و مطالعات پژوهشگران حوزه روان شناسي دين و سلامت نشان داده است كه ذكرهاي مذهبي موجب كاهش استرس و افزايش آرامش افراد و بيماران مي گردد. اين در حالي است كه تاكنون درباره فرايند اين تاثيرات بررسي و تبيين نظري جامعي صورت نگرفته است. هدف پژوهش حاضر بررسي تحليلي فرايند اثرگذاري ذكر هاي مذهبي در كاهش استرس بود. اين مطالعه با روش مروري انجام پذيرفت. لذا ضمن بهره گيري از كتب و منابع ديني، از پايگاه هاي اطلاعاتي؛ Sciencedirect، Pubmed،Magiran ،SID ،Proquest ،Eric،Psychinfo ، Springer ، Ebsco، Noormags نيز جهت جمع آوري آثار(چاپ شده از سال 2019-2000) استفاده شد. پس از جستجو، 36 منبع به دست آمد كه نهايتا 19 منبع براي تحليل انتخاب شدند. پس از گردآوري و تحليل ديدگاه هاي مختلف در تبيين اثرگذاري ذكر بر كاهش استرس، نتايج نشان داد ديدگاه هاي فيزيولوژيكي، شناختي، هيجاني-عاطفي، ذهن آگاهي، دل بستگي، انتظارات تعميم يافته، پيش گويي خودمحقق كننده و عالم خيال هريك مي توانند سهمي در تبيين اين فرايند پيچيده و بهبود شناخت ما از اين مكانيسم داشته باشند. كاربست تنها يك ديدگاه در تبيين فرايند اثربخشي ذكر بر كاهش استرس ممكن است ديد پژوهشگران اين حوزه را محدود نمايد. در مقابل، ديدگاه تركيبي و چند رويكردي مي تواند كمك بيشتري در فهم و تحليل اين فرايند ارائه نمايد. در پايان، تلويحات نظري و كاربردهاي علمي اين پژوهش آورده شده است.
چكيده لاتين :
Today, human beings inevitably face stress and its negative outcomes. Recently,
application of religious-cultural traditions have been introduced as effective strategies to cope
with stress. Clinical trials and studies by researchers in the fields of psychology of religion and
health have demonstrated that holy name repetition reduces stress and enhances peace in
individuals and patients. However, almost no comprehensive investigation has theoretically
interpreted the possible mechanisms involved in this effectiveness. The main objective of the
current study was to describe and analyze the approaches explaining mechanisms by which
Zikrs reduce stress. In so doing, a review study was conducted. In addition to religious books,
the data were also collected through databases, including Sciencedirect, Pubmed, Magiran, SID,
Proquest, Eric, Psychinfo, Springer, Ebsco, and Noormags, from 2000 to 2019. Altogether, 36
studies were found and ultimately, 19 studies entered into investigation. Different approaches in
explaining the process of the effectiveness of Zikrs on reducing stress were collected and then
reflected in the article after describing and interpreting. Findings demonstrated that each of the
following approaches may take a part in explaining this complex process, extending our
knowledge regarding the mechanisms involved in this effectiveness: physiological perspective,
cognitive approach, emotional-affective view, mindfulness-based perspective, attachmentoriented
approach, generalized expectancies perspective, self-fulfilling prophecy, and imaginal
world paradigm. Application of merely one perspective in explaining the process of the
effectiveness of Zikrs on reducing stress may limit the general view of researchers in the field.
On the other hand, an integrated, mixed and comprehensive approach may pave the way for a
better understanding and analysis of this process. Ultimately, theoretical implications and
practical applications of the findings have been discussed.
