تحليل ارتباط ميان ساختار فضايي و رشد پراكندۀ محلات شهري به روش چيدمان فضا(مطالعه موردي: شهر شيراز)

از ابتداي قرن حاضر تاكنون، تحولات شهرنشيني و دگرگوني­هاي كالبدي آن، نتاج نامطلوبي بر ساختار شهر ايراني داشته است، به گونه­اي كه شهر كنوني بدون ارتباط و توجه به ساخت و سازمان اوليه خود، مظهري از هم­گسيختگي، توسعه ناموزون و نابرابري­هاي اجتماعي اقتصادي است. بنابراين، بررسي ­دگرگوني­هاي ­ساختار فضايي كالبدي ­محيط­هاي­ شهري­ و هدايت آنها به سوي همسازي و تعادل فضايي، در ابعاد مختلف كالبدي، اجتماعي و اقتصادي امري ضروري است و از ناپايداري و نابرابري فضايي جلوگيري مي­شود. از اين رو در اين مقاله، به بررسي رابطۀ ميان رشد پراكنده شهري و ساختار فضايي شهر پرداخته شده است. نوع پژوهش توصيفي تحليلي است، كه به منظور بررسي ميزان رشد پراكنده شهري با استفاده از20 شاخص و انجام روش تحليل عاملي در 111محله شهر شيراز، در نهايت بر اساس7عامل (تراكم، قطعات ساختماني، دسترسي، اختلاط كاربري، مركزيت، بي­قاعدگي نواحي ساخته شده و فضاي فعاليت)، بررسي و در محيط Spss مورد تحليل قرار گرفت، همچنين براي تحليل ساختار فضايي شهر، با استفاده از روش چيدمان فضا نقشه خطي در محيط Depthmap تهيه گرديد. نتايج نشان مي­دهد، ارتباط معنادار و معكوسي ميان ارزش همپيوندي ساختار فضايي و رشد پراكنده شهر شيراز وجود دارد. به طوري كه مقدارضريب همبستگي پيرسون(623/0) و مقدار­ معيار تصميم(sig.) 0.00 مي­باشد. بر اين اساس محلاتي كه داراي ارزش همپيوندي بالايي هستند، پيوند مناسبي با ساختار فضايي كل شهر دارند و بدون رشد پراكنده مي­باشند و محلاتي كه تركيب­بندي شبكه معابر و ساختار فضايي آن­ها با شهر همپيوند نبوده، دچار جداافتادگي فضايي گشته و رشد پراكنده شهري را به دنبال داشته­اند.