اندازه‌گيري و تجزيه رشد بهره‌وري كل عوامل توليد در صنعت گاوداري‌‌هاي شيري ايران

زمينه مطالعاتي: امروزه بهبود بهره وري به عنوان بهترين و كارآمدترين روش دستيابي به رشد اقتصادي با توجه به كميابي منابع توليدي مطرح است. مديريت بهره وري مستلزم شناخت اجزاء و تحليل تغييرات آن در پروسه توسعه است. هدف: مطالعه حاضر با هدف اندازه گيري و تجزيه روند تغييرات بهره وري گاوداري هاي شيري صنعتي صورت گرفت. روش كار: اين مطالعه با استفاده از روش تحليل پوششي داده ها و شاخص هيكس مورستين به محاسبه و تجزيه بهره وري كل عوامل توليد مي پردازد. آمار و اطلاعات مورد استفاده تحقيق از نتايج طرح آمارگيري نمونه اي گاوداري هاي صنعتي استان هاي كشور طي سال هاي 92-1369 جمع آوري گرديد. نتايج: نتايج نشان داد كه در طي دوره 75-1369 شاخص رشد قيمت ستاده به رشد قيمت نهاده (TT) نسبت به سال پايه (1369) حدود 86 درصد افزايش يافته كه اين دوره با كاهش شاخص بهره وري كل عوامل توليد ((TFP به ميزان 15 درصد همراه بوده است. بررسي شاخص TFP نيز حاكي از آن است كه شاخص مذكور ابتدا سير نزولي و سپس سير صعودي داشته است و عليرغم نوسانات موجود در طي دوره زماني 92-1369، به طور متوسط نسبت به سال پايه حدود 15 درصد افزايش يافته است. كارايي بهره وري كل عوامل توليد (TFPE) از سال 1369 تا سال 1392 روند كاهشي داشته و از 0.521 در سال 1369 به 0.248 در سال 1392 كاهش يافته است. همچنين ارزيابي و تحليل منابع تغييرات TFP نشان داد كه در دهه ي 1370 مهم ترين جزء تغييرات TFP، كارايي مقياس پسماند ستاده گرا (ROSE) و در طي نيمه دوم دوره مطالعه، تغييرات تكنولوژي به عنوان يكي از اصلي ترين عناصر تغييرات TFP گاوداري هاي شيري صنعتي كشور محسوب مي شود. نتيجه گيري نهايي: همين امر نشان مي دهد كه براي افزايش بهره وري، بايستي توجه به ترويج تكنولوژي مد نظر قرار گيرد تا بتواند در فرآيند توليد ثمربخش باشد. در مجموع توسعه و ترويج نمادهاي تكنولوژي از جمله گاوهاي اصلاح نژاد شده، خدمات تلقيح مصنوعي و انتقال جنين و همچنين افزايش مقياس توليد از طريق اعمال سياست هاي تشويقي و حمايت از واحدهاي توليدي بزرگ مي تواند به ارتقاء بهره وري عوامل توليدي منجر شود.