تأثير آموزش مبتني بر مدل اعتقاد بهداشتي در كاهش مؤلفه‌هاي خطر بيماري تب مالت در دامداران شهرستان تربت‌حيدريه

The Effect of Education based on the Health Belief Model in Reducing the Risk Factors of the Brucellosis in Torbat Haydariyeh

زمينه و هدف: تب مالت يكي از بيماري هاي منتقله از دام در سراسر جهان است. رفتارهاي آموزشي پيشگيرانه از تب مالت، ميزان بروز بيماري در گروه هاي با خطر بالا را كاهش مي­ دهد. اين مطالعه با هدف ارزيابي اثر بخشي آموزش مبتني بر مدل اعتقاد بهداشتي در كاهش مولفه هاي خطر تب مالت در دامداران شهرستان تربت حيدريه انجام شد. روش­ها: اين پژوهش يك مطالعه مداخله اي از نوع نيمه تجربي با گروه كنترل بود، كه در سال 1397 بر روي 200 نفر از دامداران بخش رخ شهرستان تربت حيدريه انجام شد. روش نمونه گيري از 7 مركز خدمات جامع سلامت روستايي به صورت تصادفي طبقه اي بود. داده ها به وسيله پرسشنامه روا و پايا كه مشتمل بر اطلاعات دموگرافيك و سازه هاي مدل اعتقاد بهداشتي بود به صورت خودگزارش دهي جمع آوري شدند. جلسات آموزشي براي گروه آزمون طراحي و اجرا شد و بعد 2 ماه داده ها از هر دو گروه جمع آوري و بوسيله آزمون هاي آماري كاي اسكوئر، من ويتني و ويلكاكسون مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. نتايج: آزمون كاي­ دو بين گروه‌هاي مطالعه از نظر سن، جنس، تحصيلات و وضعيت تأهل اختلاف معني‌دار آماري نشان نداد (P>0.05). بر اساس نتايج مطالعه بعد از مداخله ي آموزشي، ميانگين نمرات آگاهي و سازه هاي مدل اعتقاد بهداشتي (حساسيت درك شده، شدت درك شده، منافع درك شده، موانع درك شده، خودكارآمدي و رفتار) در گروه آزمون نسبت به گروه كنترل افزايش آماري معني­ داري داشت (0/001>P). نتيجه­ گيري: نتايج مطالعه حاضر نشان داد كه مداخله ي آموزشي اجرا شده به وسيله مدل اعتقاد بهداشتي، تاثير مطلوبي در كاهش مولفه هاي خطر و همچنين بهبود رفتارهاي پيشگيري كننده از بيماري تب مالت در دامداران دارد.

Background & Aim: Brucellosis is one of the zoonotic diseases worldwide. Training the Brucellosis preventing behaviors reduce the incidence of this disease in at-risk groups. Therefore, the aim of this study was to evaluate the effectiveness of education based on the Health Belief Model in reducing the risk factors of Brucellosis in ranchers in Torbat Haydariyeh. Methods: This interventional study was a quasi-experimental model with a control group which was performed on 200 of ranchers in Jolgeh Rokh District of Torbat Haydariyeh, in 2018. The sampling method was stratified random from 7 rural healthcare centers. The data was collected via a valid and reliable questionnaire including demographic information and Health Belief Model constructs in self-reporting way. The educational sessions were designed for the test group and data was collected from the both groups after 2 months and they were analyzed using Chi-Square. Results: There was no significant statistical difference between the study groups in terms of age, gender, education level and marital status based on a Chi-squared test (P>0.05). According to the obtained results, after interventional education, the mean score of knowledge and Health Belief Model constructs (perceived susceptibility, perceived severity, perceived benefits, perceived self-efficacy, and behavior) showed a significant increase in the experimental group compared to the control group (P<0.001). Conclusion: The result of present study indicates that educational intervention performed by the Health Belief Model has a desirable effect on reducing risk factors and also improving brucellosis preventive behaviors among ranchers.