اخلاق گردشگري مدرن رويكردي انتقادي به ابعاد، اصول و آثار اخلاق گردشگري مدرن

گردشگري مدرن در پارادايم مدرنيته شكل گرفته و توسعه يافته است. بنابراين، بسياري از معضلات مدرنيته دامنگير اين‌گونه گردشگري نيز است. گردشگري مدرن در جست‌وجوي سود بيشتر در زمان كمتر و با بازدهي بيشتر است، اما در اين ميان ممكن است بسياري از هزينه‌هاي پنهان ناديده گرفته شوند. گردشگري مدرن مسائل اخلاقي زيادي را پديد مي‌آورد كه عمدتاً در دو زمينه مهم قابل رديابي و بررسي‌اند: طبيعت و جامعه. اگر اخلاق را به معناي كانتي آن در نظر بگيريم، بسياري از تلقي‌ها و كنش‌ها در گردشگري مدرن از عقلانيت كافي برخوردار نبوده و به همين دليل غير‌اخلاقي‌اند. گردشگري مدرن هنوز رويكردي اكتشافي و فاتحانه دارد؛ رويكردي كه در سده‌هاي گذشته و در دوران استعمار به كشف سرزمين‌هاي جديد و دسترسي به منابع بيشتر منتهي مي‌شد. اين رويكرد متكي به مفهوم «ديگري» است؛ يعني گردشگر و سرزمينش با مقصد گردشگري، جامعه، و طبيعت آن تفاوت ماهوي دارد و هريك سرنوشت مستقلي را پيش روي دارند. اما به نظر مي‌رسد بتوان گردشگري مدرن را، در زمينه اخلاق، دوباره تعريف كرد و به نسخه جديدي از گردشگري دست يافت كه پايدار و مسئولانه باشد. همان‌گونه كه در جريان تكامل اجتماعي كشاورزي با نيروي كار بردگان به كنشي غير‌اخلاقي بدل شده و مورد سرزنش قرار مي‌گيرد، گردشگري مدرن نيز با آسيب‌هاي اجتماعي و زيست‌محيطي آن با همين وضعيت اخلاقي مواجه خواهد شد. در پژوهش‌هايي كه تاكنون به زبان فارسي انجام شده است چندان ژرفاي فلسفي اخلاق گردشگري مورد كنكاش قرار نگرفته و در‌خصوص اخلاق گردشگري بيشتر به كدهاي اخلاقي و بايد‌ها و نبايد‌ها از منظر ايدئولوژي خاص پرداخته شده است. بنابراين، در اين مقاله تلاش مي‌شود، هر‌چند گذرا و مختصر، برخي چالش‌هاي فلسفي و سؤالات اساسي اخلاق در گردشگري مطرح شود. روش تحقيق در اين مقاله، هرمنوتيك، تأويلي، و توصيفي است. با مطالعه كتاب‌ها و مقالات و اخبار مربوط به گردشگري و همچنين بررسي هنجارهاي اخلاقي در برخي جوامع مقصد گردشگري به برداشتي كلي دست‌ يافته‌ايم كه با روش قياسي به تحليل ماهيت اخلاقي گردشگري مدرن مي‌پردازد. براي سهولت تحقيق، اخلاق گردشگري در دو زمينه اصلي، كه عبارت‌اند از طبيعت و جامعه، بررسي شده است. نتيجه تحقيق به صورت تبيين مسئله و آسيب‌شناسي اخلاق گردشگري مدرن صورت‌بندي شده است.