الكسي پترويچ يرملوف و مديريت استعمار تزاري در جنوب قفقاز (1231/1816-1242/1827)

اشغال نظامي تفليس و ولايات ايرانيِ آن سوي ارس در ربع نخست سده سيزدهم/نوزدهم گام نخست روسيه تزاري در جهت تأسيس يك نظم جديد استعماري در جنوب قفقاز بود. اين نظم جديد استعماري، زمينه‌اي فراهم كرد كه در بستر آن روندِ تغيير نظام سياسي، اداري و اجتماعيِ حاكم بر اراضي تصرف‌شده و الحاق ساختاري آن به امپراتوري تزاري مديريت شود. در پژوهش پيشِ‌رو كوشش شده است ماهيت راهبرد استعماريِ روسيه تزاري در قبال حوزه مسلمان‌نشين جنوب قفقاز و سازوكار عملياتي آن در مراحل آغازين، بر محور رفتار و اقدامات يك چهره محوري آن يعني الكسي پترويچ يرملوف بررسي شود. پرسشِ محوري تحقيق ناظر بر تبيين رابطه‌اي است كه مي‌توان ميان اقدامات يك فرماندار نظامي و سياست كشور متبوع وي جهت ايجاد يك ساختار استعماري تشخيص داد. اين بررسي با رويكرد تاريخ سياسي و اداري و با تكيه بر اطلاعات موجود در گزارش‌ها و اسناد آرشيوي به زبان‌هاي مختلف از جمله روسي انجام شده است. مقاله در سه بخش تنظيم شده است: بخش نخست به اقدامات سياسي و نظامي يرملوف اختصاص يافته، بخش دوم، سياست وي در جهت پي‌ريزي يك ساختار اداري جديد را مي‌كاود و در بخش سوم، تدابير اقتصادي وي بررسي شده است. نتيجه پژوهش نشان مي‌دهد كه نظم استعماري روسي در جنوب قفقاز، به‌ويژه در مراحل نخست تأسيس آن، سرشتي نظامي، دستوري و شخصيت‌محور داشت. به بيان ديگر، فرماندهان نظامي روس و اقدامات شخصي آنها در شكل‌گيري و توسعه اين نظم استعماري نقشِ محوري داشت.