وجه جنسيتي گفتمان دولت-ملت رضاشاه و تأكيد بر ارزشمندي نقش خانگي زنان

نوشتار حاضر با نگاهي به ابعاد مختلف طرح بيداري زنان در دورۀ رضاشاه، در پي پاسخ به اين سؤال است كه چرا در اين دوره با وجود ادعاي دولت مبني بر رهايي و آزادي زنان از طريق فرايند نوسازي و تجدد، همچنان بر ارزشمندي نقش‌هاي سنتي زنان و خانه‌نشيني آنان تأكيد شده بود. نگارندگان اين پژوهش با تكيه بر منابع كتابخانه‌اي، با واكاوي سياست‌هاي جنسيتي دولت رضاشاه، به اين چرايي و چگونگي پاسخ داده‌اند. در اين پژوهش، ابتدا به ترسيم فضاي خاورميانه و شكل‌گيري جنبش‌هاي ناسيوناليستي و دولت‌هاي ملي مدرن و همچنين نقش و جايگاه زنان در تحولات قرن نوزدهم و بيستم در اين جوامع پرداخته شده و در اين ارتباط، با تكيه بر شكل‌گيري مفهوم «خانوادۀ ايده‌آل» و «مادري جديد»، سياست‌هاي جنسيتي دولت نوگرا و ملّي‌گراي رضاشاه مورد بررسي قرار گرفته است و اين نتيجه به دست آمد كه درواقع هدف از طرح بيداري زنان، ساخت يك هويت جديد براي زن ايراني بود. در اين تصوير جديد، نقش‌هاي سنتي زنانه با ادلّۀ جديدي گرامي داشته مي‌شد و دولت در قابليت زنان براي مادري و همسري، نقشي سياسي و وطن‌پرستانه مي‌ديد؛ بدين معنا كه زنان جديد ايراني با وجود داشتن تحصيلات و ظاهري مدرن، ‌بايد همچنان نقش حافظان اخلاق، پاسداران سنت‌هاي فرهنگي و ملي را ايفا مي‌كردند و به عنوان محافظان نهاد خانوادۀ سنتي و آرماني، نسلي از شهروندان وطن‌پرست و مترقّي را  متناسب با آرمان‌هاي دولت مي‌پروراندند.