كليدواژه :
حقوق شهروندي , تمدن اسلامي , شهروندي , تمدن
چكيده فارسي :
امروزه حقوق شهروندي به عنوان يكي از مولفه هاي اساسي نظام هاي سياسي مختلف مورد توجه قرار گرفته است، هرچند حقوق شهروندي داراي مباني نسبتا جهان شمولي از جمله برابري و عدالت، آزادي، تساهل و مدارا، اخلاق مدني و كرامت انساني است، اما برداشت ها و تعاريف از حقوق شهروندي در نزد مكاتب و ايدئولوژي هاي سياسي متفاوت است، در حالي كه تمدن غرب، بر محوريت آزادي، ليبراليسم و حقوق بشر سكولار ابتنا شده است، تمدن هاي ديگر از جمله تمدن اسلامي بر محوريت جايگاه دين در تعيين ارزش هاي اجتماعي و سياسي شناخته مي شود. از سوي ديگر، تمدن به عنوان مجموعه دستاوردهاي عملي حيات بشري، بر ويژگي هايي نظير عدالت، علم، تعقل و انديشه ورزي و مدنيت تاكيد مي كند. از اين رو داراي قرابت هايي با حقوق شهروندي است. حال سوال اساسي پژوهش حاضر اين است: مولفه هاي اساسي حقوق شهروندي در تمدن اسلامي كدام هستند؟ از نتايج پژوهش حاضر اين است كه شهروندي مد نظر تمدن اسلامي با فراروي از شهروندي معمول در تمدن غرب، بر محورهايي نظير خدامحوري و الهي بودن، عدالت گستري، اخلاق مداري، مدارا، تعقل و انديشه ورزي استوار است. همچنين شهروندي در تمدن اسلامي بر پايه حقوق و مسووليت ها شكل گرفته است و اصل طلايي «كلكم راع و كلكم مسوول» به عنوان شاكله اصلي آن محسوب مي شوند. با توجه به موضوع پژوهش حاضر از رويكرد توصيفي تحليلي بهره جسته ايم كه با روش كتابخانه اي و اسنادي و همچنين بررسي متون مقالات علمي در اين زمينه به گردآوري داده هاي مورد نظر اقدام شده است.
چكيده لاتين :
Today citizenship rights have been taken into account as one of the basic components of various political
systems. Although citizenship rights have relatively universal foundations including equality and justice,
freedom, tolerance, civil ethics and human dignity, conceptions and definitions of citizenship rights by
political schools and ideologies are different. While in western civilization the emphasis is laid on the
centrality of liberty, liberalism and secular human rights, other civilizations including Islamic civilization are
grounded upon the centrality of religion in the determination of social and political values. On the other
hand, civilization as the totality of the practical achievements of human life insists on such features as
justice, knowledge, intellection, thinking and civility and thus it has certain similarities to citizenship rights.
Now the basic question of the current research is this: what are the basic components of citizenship rights in
Islamic civilization? Among the results of present study one can refer to the idea that citizenship intended by
Islamic civilization is dependent upon going beyond the ordinary notion of citizenship in western civilization
and such concepts as theocentrism and divinity, justice administration, ethicalism, tolerance, intellection and
thinking. Moreover, in Islamic civilization citizenship is based on the rights and responsibilities and the
golden principle, "Every one of you is responsible and accountable before the citizens", represents its
building block. Given the subject-matter of current study we have taken advantage of the descriptive-analytic
approach together with the library and documented method. Furthermore, we have gathered the required data
via evaluation of the scientific articles in this field.
