ارزيابي هزينه اثربخشي سياست اعطاي كمك بلاعوض سامانه‌هاي آبياري تحت فشار در حفاظت از منابع آب زيرزميني

برداشت بي‌رويه از منابع آب زيرزميني در سال‌هاي اخير موجب بدتر شدن وضعيت اين منابع ارزشمند شده است. يكي از دشت‌هاي ممنوعه كشور كه شاهد افت شديد سطح تراز آب زيرزميني بوده است، دشت قزوين مي‌باشد. امروزه سياست‌هاي مختلفي به منظور حفاظت از منابع آب زيرزميني در جهان رايج است. از جمله سياست‌هايي كه در كشور ما نيز براي صرفه‌جويي آب آبياري و حفاظت منابع آب تأكيد زيادي بر آن شده و در قانون برنامه پنجم توسعه نيز بدان اشاره شده است، اعطاي كمك بلاعوض سامانه‌هاي آبياري تحت فشار مي‌باشد. در مطالعه حاضر تلاش شده است با تشكيل يك مدل رياضي بهينه‌سازي پويا و معادله تعادل آب ‌زيرزميني در آن تأثير اجراي اين سياست بر صرفه‌جويي آب توسط كشاورزان و حفاظت آب زيرزميني در دشت قزوين ارزيابي گردد. نتايج اين تحقيق نشان داد كه با افزايش سهم پرداخت كمك بلاعوض سامانه آبياري و در نتيجه بهبود كارايي آبياري، مصرف كل آب سطحي و زيرزميني در كل منطقه كاهش يافته و موجب صرفه‌جويي آب مي‌شود. اين نتيجه‌گيري براي پمپاژ آب زيرزميني نيز صادق بود. لذا، اجراي اين سياست براي كاهش پمپاژ آب اثربخش تشخيص داده شد. از سوي ديگر، به علت كاهش نفوذ آب به عمق با افزايش سهم پرداخت دولت، كسري ذخيره آبخوان كاهش مي‌يابد. به عبارت ديگر، اجراي اين سياست منجر به حفاظت از منابع آب زيرزميني نمي‌شود و بررسي معيار هزينه اثربخشي نشان داد كه اين سياست براي حفاظت آب زيرزميني اثربخش نمي‌باشد.