بررسي اثر فراواني منابع طبيعي بر سرمايه انساني در كشورهاي عضو اوپك

سرمايه انساني يا به عبارتي كيفيت نيروي كار و يا دانش نهادينه شده در بشر يكي از موضوعات مهم در دهه اخير مي باشد، زيرا توجه به اين سرمايه، مي تواند باعث افزايش توليد و رشد و توسعه اقتصادي كشورها گردد. از اين رو در اين مقاله به بررسي عوامل مؤثر بر انباشت سرمايه انساني با تأكيد بر نقش فراواني منابع طبيعي، براي منتخبي از كشورهاي عضو سازمان اوپك طي دوره زماني 2000-2012 پرداخته شده است. بدين منظور از الگوي سرمايه انساني Ramos (2001) استفاده شده است. مشخصه بارز نوشته حاضر آن است كه برخلاف غالب مطالعات پيشين، به منظور بررسي اثرگذاري رابطه فوق، نسبت رانت نفت به صورت درصدي از GDP، به عنوان شاخصي از فراواني منابع، تعريف شده و به منظو ر تخمين ضرايب معادله طراحي شده، از روش داده هاي تابلويي بهره گرفته شده است. بر اساس نتايج به دست آمده از تخمين معادله، متغير فراواني منابع، داراي اثر منفي بر انباشت سرمايه انساني است؛ ازاينرو رانت عظيم به دست آمده از سرمايه طبيعي (نفت) در كشورهاي مورد مطالعه نه تنها موهبتي براي آنها محسوب نميشود، بلكه منجر به غفلت از آموزش شده و از انباشت سرمايه انساني در اين كشورها ميكاهد. همچنين نتايج حاصل از برآورد الگو نشان دهنده اين هستند كه رشد جمعيت داراي تأثير منفي بر انباشت سرمايه انساني در كشورهاي اوپك است ؛ لذا اتخاذ سياست رشد جمعيت در كشورهاي مورد مطالعه، نميتواند منجر به انباشت سرمايه انساني گردد. ارتباط ميان متغيرهاي اميد به زندگي و رشد اقتصادي با سرمايه انساني نيز مطابق مباني نظري موجود، مثبت است. از اين رو ميتوان گفت افزايش اميد به زندگي و رشد اقتصادي ميتوانند زمينه مناسب براي انباشت سرمايه انساني را فراهم آورند.