آسيب‌شناسي و ارزيابي طرح هاي آمايش سرزمين در كشور ايران

قريب به 70 سال سابقه در نظام برنامه‌ريزي كشور و همچنين 50 سال تجربه تلاش براي نهادينه ساختن رويكرد آمايشي فضايي در نظام مديريت و اقدامات توسعه‌اي در كشور وجود دارد، ولي هنوز نبود يك سند آمايشي مورد وفاق در سطح ملي و سازوكارهاي نهادي و قانوني تحقق‌بخش برنامه‌ها و طرح‌هاي آمايشي تدوين شده سبب شده كه نظام تخصيص نتواند به‌رغم تأكيدات خاص تمام اسناد برنامه‌هاي بخشي به نابرابري‌هاي منطقه‌اي پايان بخشيده و يا در تعديل آن‌ها توفيقات اساسي كسب كرده باشد، لذا مطالعه و بررسي علل ناكامي 3 موج طي شده در تدوين برنامه‌ها و سياست‌هاي آمايشي كشور موضوعي است كه تا مورد تحليل قرار نگيرد، نمي‌توان به موفقيت انديشه‌ها و اقداماتي كه اخيراً در بازتعريف شيوه‌هاي كاربست رويكردها و طرح‌هاي آمايشي در كشور آغاز شده اميدي داشت. هدف اصلي اين مقاله آسيب‌شناسي مقدماتي طرح ها و برنامه‌هاي آمايشي در كشور مي‌باشد، نوع تحقيق كاربردي و روش آن اسنادي تحليلي مي باشد، شيوه جمع‌آوري اطلاعات اسنادي و ميداني بر مبناي مصاحبه بوده و تلاش شده با احصاي متغيرهاي اثرگذار در قالب پرسشنامه با استفاده از طيف ليكرت نسبت به اخذ نظرات كارشناساني كه به روش تحليل شبكه‌اي شناسايي شده‌اند؛ اقدام شود. نتايج پژوهش نشان مي‌دهد كه مهم‌ترين عوامل در آسيب‌شناسي طرح ها و برنامه‌هاي آمايش سرزمين در كشور در حوزه جايگاه قانوني زير معيار«عدم تعريف دقيق جايگاه برنامه‌ها و نگاه آمايشي در اسناد قانوني هدايتگر برنامه‌ها و تصميمات»، در حوزه مديريتي زير معيار «حاكميت اقتصاد نفتي و اقتصاد رانتي به‌عنوان مؤلفه اصلي در نهادينه نشدن نگاه منطقه‌ايفضايي» در حوزه ساختاري زير معيار«سنتي بودن نظام برنامه‌ريزي در پذيرش رويكرد آمايشي» و در حوزه معيار محتوايي زير معيار «عميق بودن نابرابري‌هاي منطقه‌ا ي به حدي كه طرح‌هاي آمايشي تا توازن بخشي فضايي راه بسيار طولاني دارند» مي‌باشند