پهنه بندي آسيب پذيري شبكه فاضلاب شهري در مقابل مخاطرات طبيعي (مطالعه موردي: منطقه يك آبفا شهر تهران)

مراكز شهري بعلت تراكم جمعيتي و به تناسب آن تراكم تأسيسات آبرساني و گستردگي شبكه جمع آوري و دفع فاضلاب، براي مقابله با اثرات رويدادهاي طبيعي خصوصاً سيل نيازمند مراقبت ها، مقاوم سازي ها و تمهيدات خاص خود مي باشند. منطقه يك آبفا تهران شمالي‌ترين منطقه تهران به شمار مي رود. اين در حاليست كه مهم‌ترين رودخا‌نه‌هايي كه سكونتگاه‌هاي شهر تهران و شريان‌هاي حياتي آن را تحت تأثير قرار مي‌دهند و همواره يك عامل خطرساز از نظر سيلاب محسوب مي‌شوند، رودخانه‌هاي ﺷﻤﺎل ﺗﻬﺮان مي‌باشند، اﻳﻦ رودخانه‌ها علي‌رغم ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ دﺑـﻲ ﻛـﻢ، از ﺟﺮﻳﺎﻧـﺎت ﺳـﻴﻼﺑﻲ نسبتاً ﺑﺎﻻﻳﻲ ﺑﺮﺧﻮردار ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ مي‌تواند ﻋﺎﻣﻞ اﻳﺠﺎد سيلاب‌هاي ﺷﺪﻳﺪ در ﻣﻨﺎﻃﻖ پايين‌دست گردند. روش تحقيق بر پايه روش توصيفي تحليلي و با انجام مطالعات كتابخانه‌اي و ميداني صورت گرفت. در مراحل تحقيق، ابتدا زيرمعيارهاي مؤثر بر آسيب‌پذيري منطقه تحقيق، تعريف شده و به روش AHPFUZZY وزن دهي شدند و در نتيجه ميزان تأثير هركدام برآسيب پذيري شاخص هاي موردنظر مشخص شده و با به كارگيري مدل TOPSISIS توزيع شدند. مدل‌سازي رواناب با استفاده از حداكثر بارش روزانه ايستگاه‌هاي هواشناسي تهران مي‌باشد كه جهت برآورد ارتفاع رواناب گستره موردمطالعه از روشArc CNRunoff استفاده شد. نتايجي كه در اين پژوهش بدست آمد، روشن ساختند كه منطقه يك تهران نسبت به چهارمنطقه ديگر آب و فاضلاب تهران با توجه به تجمع بالاي تأسيسات با ارزش اقتصادي بالا (لوله فاضلاب و منهول)، تجمع بالاي مراكز خطر (ايستگاه گاز و خطوط انتقال نيرو)، بافت فرسوده، شيب و تراكم جمعيت بالا، شرايط تأسيسات (از لحاظ قطر و عمق كارگزاري) مخصوصاً با توجه به اولويت شاخص هيدرولوژي و وجود چاه ها مخصوصاً مسيل هاي شمال تهران (دركه، دربند، ولنجك، مقصودبيك، جمشيديه، دارآباد و لارك) كه مانعي جهت جاگذاري تأسيسات به صورت مدفون و در عمق زياد جهت محافظت و امنيت بيشتر مي‌باشند و متغيرهاي ديگر ريسك قابل‌توجهي دارد كه هيچ‌گونه تمهيداتي براي دفع فاضلاب در شرايط بحراني در كل منطقه يك آبفا حاصل نشده است و از اين جهت زنگ خطري براي مسئولان و برنامه ريزان بلاياي طبيعي است.