مداخلات پيشگيرانه در خصوص مصرف دخانيات توسط نوجوانان ايراني: يك مطالعه مروري

زمينه و اهداف: با توجه به روند رو به رشد مصرف دخانيات در ميان نوجوانان، انجام مداخلات موثر براي پيشگيري از مصرف دخانيات در اين گروه ضروري است. لذا در اين پژوهش، ضمن بررسي وضعيت مداخلات پيشگيرانه در خصوص مصرف دخانيات در بين نوجوانان ايراني به ويژه مداخلات نظريه/الگومحور، در ميان ديگر مطالعات ذي‌ربط نيز بررسي و احصاء نموده و از نظر تاثير/عدم تاثير دسته بندي نمايند.   مواد و روش‌ها: اين پژوهش يك مطالعه مروري در ادبيات پژوهشي بود. كليد واژه‌هاي مورد نظر در اين مطالعه شامل دخانيات، سيگار، قليان در عنوان و چكيده كليه مقالات چاپ شده تا آبان ماه سال 1396 در پايگاه اطلاعات علمي جهاد دانشگاهي (SID) و Google scholar (به عنوان جستجوگر تكميلي) بودند. پس از حذف موارد تكراري و بدون ارتباط از ميان مقالات استخراج شده، متن كامل مقالات منتخب نهايي با موضوعيت مداخلات پيشگيرانه از مصرف دخانيات در نوجوانان، بررسي و نتايج حاصله در عبارات و جداول دسته بندي شدند.يافته‌ها: از ميان 1078 مقاله استخراج شده، در نهايت تعداد 14 مقاله مورد بررسي قرار گرفتند. مداخلات انجام شده به دو دسته عمده تقسيم شدند. در مجموع در 9 مطالعه، الگوها و نظريه‌هاي آموزش بهداشت مبناي مداخله بودند و در 5 مطالعه ديگر، از رويكردهاي ديگري استفاده شده بود.نتيجه‌گيري: به رغم تاثيرگذاري هر دو نوع مداخله، مداخلات الگو/نظريه محور بيش از ديگر مداخلات در پيشگيري از مصرف دخانيات مورد استفاده قرار گرفته اند و اين امر مي‌تواند به دليل تاثيرگذاري مطلوبتر و روشنتر اين نوع مداخلات در تغيير رفتارهاي گوناگون حوزه سلامت باشد.