ارزيابي ويژگي هاي كمّي و كيفي برنج (Oryza sativa L.) رقم طارم هاشمي در سامانه هاي زراعي متداول، كم نهاده و ارگانيك در استان مازندران

با توجه به نوپا بودن كشت ارگانيك برنج در استان مازندران و وجود پتانسيل هاي فراوان جهت‌گذار از كشاورزي متداول به كشاورزي ارگانيك، پژوهش حاضر به‌منظور ارزيابي ويژگي هاي كمّي و كيفي برنج (Oryza sativa L.) در سامانه هاي مختلف زراعي متداول، كم نهاده و ارگانيك طي سال‎هاي 1394 و 1395 در سه منطقه مختلف استان مازندران (شهرستان‎ بابل، فريدونكنار و آمل) اجرا شد. براي سامانه هاي زراعي ارگانيك، كم‌نهاده و متداول به‌ترتيب، سه‎، چهار و شش مزرعه در اين شهرها انتخاب شدند. مزارع انتخابي حداقل طي سه سال گذشته از همان سامانه زراعي مشابه استفاده كرده بودند. در سامانه زراعي ارگانيك، از كود مرغي و كودهاي زيستي شامل: ازتوباكتر و بارور2 و جهت مبارزه با آفات و بيماري از زنبور تريكوگراما، فرمون هاي جنسي، قارچ كش ها و حشره كش هاي زيستي استفاده شد. در سامانه زراعي كم‌نهاده، نهاده هاي خارجي توليد، مانند كودهاي شيميايي و آفت‌كش ها در مقايسه با كشت متداول به حداقل رسانده شد. نتايج نشان داد كه در دو منطقه بابل و آمل، سامانه زراعي متداول و كم نهاده عملكرد دانه بيش‌تري در مقايسه با ارگانيك داشتند. در بين سه منطقه نيز بالاترين عملكرد دانه (4978.33 كيلوگرم در هكتار) و عملكرد زيستي (8532.33 كيلوگرم در هكتار) گياه در منطقه فريدونكنار و در سامانه كم‏نهاده به دست آمد. اين مقدار عملكرد به‏ترتيب 4.73 و 2.80 درصد و 29.90 و 29.12 درصد از دو سامانه متداول و ارگانيك بيش‌تر بود. از نظر صفات كيفي نيز علي‌رغم درصد بالاتر پروتئين دانه در سال‌هاي 1394 و 1395 به ترتيب (6.27 و 4.01 درصد) در كشت متداول، بيش‌ترين راندمان تبديل (68.05 و 69.05 درصد) و برنج كامل (64.70 درصد)، طول دانه پس از پخت (13.46 ميلي‌متر)، كم‌ترين درصد پوسته نيز در سال هاي 1394 و 95 به ترتيب (22.47 و 21.86 درصد)، سبوس (9.47 و 9.08 درصد) و برنج خرده (4.00 و 2.14 درصد) در كشت ارگانيك حاصل شد. بنابراين كشت كم‌نهاده از نظر كميت توليد و مصرف كم‌تر نهاده‏هاي شيميايي، سامانه زراعي مناسب‏تري شناخته شد، ولي از نظر كيفي و به‌ويژه راندمان تبديل، كشت ارگانيك بهتر از دو سامانه زراعي ديگر بود. با اين‏حال در شرايط فعلي و با در نظر گرفتن عملكرد دانه و نيز كيفيت محصول به‏دست آمده مي‏توان سامانه زراعي كم‏نهاده را به‏كشاورزان توصيه نمود.